Ở Anh, tiểu thuyết Nhật Bản được chuyển ngữ đang có sự bùng nổ về mức độ phổ biến trong thế hệ mới, nhờ việc truyền miệng trên mạng xã hội từ đó thúc đẩy doanh số bán sách.
Xu hướng trên các nền tảng mạng xã hội như TikTok - nơi các thành viên của cộng đồng BookTok giới thiệu và đưa ra những nhận xét về các cuốn sách, thể loại và tác giả yêu thích của họ - đã truyền cảm hứng cho giới trẻ Anh tìm kiếm thêm các tác phẩm được dịch từ các ngôn ngữ khác.
Tuy nhiên, trong số này, những cuốn tiểu thuyết phản ánh các yếu tố của xã hội và văn hóa Nhật Bản nói riêng vẫn được nhóm đối tượng trẻ hơn chú ý hơn cả. Theo giám đốc điều hành Adam Freudenheim, đối với các nhà xuất bản có trụ sở tại Anh như Pushkin Press, việc “truyền miệng” trực tuyến cực kì quan trọng cho việc bán sách.
Những tác phẩm tạo tiếng vang lớn ở thị trường nói tiếng Anh.
Freudenheim nói: “Những cuốn sách trở nên phổ biến trên TikTok là do mọi người thực sự hào hứng với chúng chứ không phải các nhà xuất bản chủ định tạo ra việc ấy. Nếu chúng tôi cố gắng quảng bá một cuốn sách thì điều đó không hiệu quả. Đó là đánh giá của các độc giả và nó có sự chân thật”.
Trong các video ngắn, nhiều TikToker đã giới thiệu những tác phẩm của các tác giả nổi bật như Banana Yoshimoto, Mieko Kawakami và những người khác. Trong đó họ đánh giá các tác phẩm, cho 5 sao cho những cuốn sách mà họ đặc biệt yêu thích và trình bày suy nghĩ của mình. Đôi khi họ cũng trở nên xúc động khi đề cập đến chủ đề cuốn sách về tình mẫu tử, sự mất mát, hành động bắt nạt hay tình bạn.
“Trong câu chuyện này, (Mieko) Kawakami khám phá sự bất lực và nhẫn tâm của tuổi trẻ một cách mạnh mẽ,” một TikToker đã dánh giá cuốn tiểu thuyết Heaven (tạm dịch: Thiên đường) của nữ nhà văn đương đại nổi tiếng Nhật Bản 4 sao, cho biết.
Cuốn tiểu thuyết trên đã xuất bản bằng tiếng Anh vào năm 2021 và lọt vào danh sách rút gọn một năm sau đó của giải Booker Quốc tế, kể về hai đứa trẻ 14 tuổi - một trai và một gái - hình thành tình bạn dựa trên trải nghiệm tổn thương khi bị bắt nạt không ngừng tại trường học.
Câu chuyện làm rung động trái tim nhiều người, khi độc giả đang phải vật lộn với ý nghĩa của việc có một tình bạn thân thiết được hình thành do sự đau khổ và tuyệt vọng mà hai thanh thiếu niên phải trải qua chứ không phải là tình bạn sinh ra từ niềm vui. Tài khoản TikTok trên cũng nói thêm rằng: “Tôi hoàn toàn hiểu sự cường điệu của tác phẩm và tác giả… Nhưng nó cảm động, sâu sắc, và đôi khi cũng rất khó đọc vì những mô tả dữ dội và sống động trong việc bắt nạt”.
Những người dùng khác cũng đăng tải bìa các tác phẩm của Toshikazu Kawaguchi, Emi Yagi và các tác giả khác dưới dạng đề xuất văn học Nhật Bản.
Nhà văn Mieko Kawakami và tiểu thuyết Heaven.
Năm ngoái, tờ báo The Guardian của Anh đưa tin rằng trong khi các tiểu thuyết dịch đã bán được tổng cộng khoảng 2 triệu bản ở Anh, thì các tác phẩm của Nhật Bản chiếm đến một phần tư và là lớn nhất trong số đó.
Freudenheim, người đã gia nhập Pushkin vào năm 2012 và đã xuất bản các tác phẩm dịch từ 27 thứ tiếng, dự đoán lượng độc giả của tiểu thuyết Nhật dịch sang tiếng Anh sẽ tiếp tục tăng. Ông nói, trong khi tiểu thuyết Nhật Bản “luôn có mức độ nổi tiếng nhất định”, thì thành công của Cô nàng cửa hàng tiện ích của Sayaka Murata xuất bản bằng tiếng Anh năm 2018 đã đánh dấu sự khởi đầu cho sự bùng nổ nổi tiếng hiện nay.
Trong số các tác phẩm tiếng Nhật được Pushkin xuất bản bằng tiếng Anh, tiểu thuyết ngắn của những tác giả cùng thời với Murata như Ms Ice Sandwich (2020) của Mieko Kawakami thường có xu hướng bán chạy. Một tác phẩm khác cũng được đón nhận là Những đứa trẻ bị bỏ rơi trong tủ gửi đồ đã được ra mắt từ năm 1980 của Ryu Murakami, và được chuyển ngữ sang tiếng Anh vào năm 2013.
Freudenheim tin rằng sức hấp dẫn của những cuốn tiểu thuyết ngắn này không chỉ ở việc chúng ít tốn thời gian đọc hơn mà còn nằm ở tính "ngoại lai hoặc kì lạ" bắt mắt của các tựa sách được dịch từ tiếng Nhật.
Đối với nhà văn Nhật Bản bán chạy nhất của Pushkin, Seishi Yokomizo (1902-1981) – tác giả của những tiểu thuyết trinh thám - kinh dị như Thôn Tám Mộ, Rìu, Đàn, Cúc… thì “sự khác biệt kiểu Nhật” của ông đối với tiểu thuyết tội phạm truyền thống kiểu Anh như của Agatha Christie là một điểm thu hút quan trọng, mà Freudenheim nói, khiến nó “vừa quen thuộc vừa khác biệt ở cùng một lúc" đối với người Anh.
Nhà xuất bản Pushkin cũng đã phát hành phần đầu Những vụ giết người Honjin của bộ truyện bí ẩn do Yokomizo chấp bút có sự xuất hiện của thám tử Kosuke Kindaichi ra mắt vào năm 1947. Sau khi được chuyển ngữ vào thời điểm 2019, kể từ đó nó đã bán được khoảng 200.000 bản sách.
Điều này một phần không nhỏ là do sức hấp dẫn trực quan của những cuốn sách này trên mạng xã hội, với việc Pushkin Press thậm chí còn tạo ra phiên bản tiếng Nhật cho logo của mình như một phần trong hoạt động tiếp thị. Freudenheim cho biết: “Chúng ta đang sống trong thế giới của Instagram, vì vậy vẻ ngoài của một cuốn sách khá là quan trọng. Với (Yokomizo), thiết kế của chúng tôi có chủ đích làm cho những cuốn sách trông có vẻ Nhật Bản, và tôi nghĩ nó có một chút hấp dẫn cổ điển nào đó”.
Freudenheim cho biết thêm: "Chúng tôi đã nhận được phản hồi đáng kinh ngạc. Mọi người yêu thích vẻ ngoài nổi bật của những cuốn sách. Họ phát cuồng về ngoại hình của chúng, vì vậy khía cạnh truyền thông xã hội vẫn rất quan trọng".
Với việc Pushkin gần đây đã mua được bản quyền tác phẩm của các nhà văn tội phạm Nhật Bản khác (và những người cùng thời với Yokomizo), Freudenheim tin rằng thị trường tiểu thuyết tội phạm Nhật Bản sẽ còn bùng nổ trong tương lai gần. "Tôi nghĩ điều thú vị ở đây là góc nhìn của các độc giả sẽ rất khác biệt. Nó có thể quen thuộc với một số người, nhưng đồng thời cũng hoàn toàn khác so với phần lớn những người còn lại”.
NGÔ THUẬN PHÁT dịch từ bài viết trên The Japan Times
VNQD