“Điều kiện đầu tiên là phải yên ắng,” nhà văn đoạt giải Nobel Văn chương 2022 – Annie Ernaux đã chia sẻ về trải nghiệm đọc và thói quen đọc của mình.
Bài phỏng vấn sau đây được đăng trên tờ The New York Times từ bản chuyển ngữ tiếng Pháp của Alison L. Strayer, sẽ cung cấp thêm về thế giới sách xung quanh Annie Ernaux.
*
- Xin bà cho biết đâu là những cuốn sách gối đầu giường của mình?
+ Hiện tại tôi đang đọc lại một cuốn mà mình đã đọc cách đây 60 năm, có tên Tragic Sense of Life (tạm dịch: Cảm giác bi kịch về cuộc sống này) của Miguel de Unamuno. Tôi cũng đang đọc một cuốn vừa được xuất bản (tôi được gửi cho rất nhiều và chỉ đọc một ít trong đó), tên là Tombé du Ciel (tạm dịch: Từ trên trời rơi xuống), kể về hành trình thấu hiểu cha mình - một người thợ lợp mái đã qua đời ở tuổi 30 khi ông rời khỏi căn nhà mình đang làm việc - của cậu con trai.
- Cuốn sách tuyệt vời nhất mà lần cuối bà đọc là gì?
+ Tôi có thể nói không chút do dự đó là Triste Tigre (tạm dịch: Chú hổ đau buồn) của Neige Sinno, một tác giả người Pháp sống ở Mexico. Cuốn sách của cô mất đến 20 năm để viết, kể về 7 năm bị cha dượng cưỡng hiếp. Được xuất bản ở Pháp vào mùa hè năm nay, đây là cuốn sách sâu sắc và mạnh mẽ nhất mà tôi từng đọc về sự tàn phá tuổi thơ của một người bởi một người lớn khác.
Annie Ernaux bên trong thư viện của mình.
- Có cuốn tiểu thuyết kinh điển nào mà bà mới đọc gần đây không?
+ Không, không phải gần đây.
- Xin bà mô tả trải nghiệm đọc lí tưởng nhất của mình (khi nào, ở đâu, cuốn gì, như thế nào)?
+ Điều kiện đầu tiên là xung quanh phải yên ắng. Còn khi nào và ở đâu thì không quan trọng. Mặt khác, tôi cần ngồi thoải mái với cuốn sách đặt trên đầu gối chứ không phải trên bàn. Tôi cũng cần một cây bút chì để gạch chân các đoạn văn và ghi lại những suy nghĩ của mình. Và có nhiều thời gian rảnh, mặc dù có thể cũng có niềm vui khi đọc một cuốn sách trong khi có việc khẩn cấp nào đang chờ đợi mình.
- Cuốn sách yêu thích của bà mà chưa ai từng nghe đến là gì?
+ Có lẽ là hơi quá tự tin khi nghĩ rằng ngày nay chưa có ai nghe nói đến Little Boy Lost (tạm dịch: Chàng trai nhỏ mất tích) của Marghanita Laski.
- Bà ngưỡng mộ những nhà văn nào?
+ Marie NDiaye, Julie Otsuka, Florence Aubenas, Peter Handke.
- Bà đặc biệt giới thiệu những tác giả hay viết truyện tự truyện nào khác?
+ Camille Laurens, Maria Pourchet, Édouard Louis.
- Những nhà văn Pháp đương đại nào, theo bà, xứng đáng có được lượng độc giả rộng rãi hơn ở những nơi khác?
+ Dominique Barbéris, Pascal Quignard.
- Nhà văn nào đặc biệt giỏi khi viết về kí ức và vai trò của nó trong cuộc sống của chúng ta?
+ Proust, rõ ràng rồi! Và Patrick Modiano nữa.
- Bà có thấy tội lỗi khi từng đọc cuốn sách nào không?
+ Không, tôi không xấu hổ với trải nghiệm nào của mình, dẫu trong quá khứ hay là hiện tại.
- Có cuốn sách nào đưa bà đến gần người khác hay cách xa họ không?
+ Khi ai đó mà tôi không thích cũng thích cùng một cuốn sách với tôi, tôi thường có xu hướng ít gay gắt với họ hơn. Và tôi chưa bao giờ đi xa tới mức bất hòa với ai đó chỉ vì một cuốn sách cả. Nhưng tôi cũng sẽ thất vọng khi có người nào không cùng ý kiến với mình và ngược lại, khi ai đó khen ngợi cuốn sách mà tôi ghét. Tôi thấy như thể chúng tôi không nhìn thế giới theo cách giống nhau, đó là một sự bất đồng sâu sắc và tôi sẽ không bao giờ quên đi điều đó.
Những tác giả Ernaux yêu thích.
- Điều thú vị nhất mà bà học được từ cuốn sách gần nhất là gì?
+ Tôi không cảm thấy như thể mình đang “học” điều gì đó cụ thể từ một cuốn sách, mà là cảm thấy điều tôi đang đọc diễn ra cả bên trong lẫn bên ngoài tôi, đó là một trải nghiệm.
- Điều gì làm bà cảm động nhất trong một tác phẩm văn học?
+ Làm tôi ngạc nhiên, chỉ bằng một đoạn văn thôi.
- Bà sắp xếp sách của mình như thế nào?
+ Theo thể loại: Văn học Pháp, Văn học nước ngoài, Tiểu luận, Tuyển tập Thơ, Sách nghệ thuật, Sách minh họa. Thứ tự chữ cái trong tựa đề. Đơn giản là cách đó dễ dàng hơn để tìm thấy cuốn sách tôi đang tìm.
- Cuốn sách nào mà mọi người có thể ngạc nhiên khi tìm thấy trên kệ của bà?
+ Tôi không nghĩ đến điều ấy. Đó là vấn đề của họ, không phải của tôi.
- Cuốn sách hay nhất mà bà từng được nhận từ người khác là gì?
+ Đi tìm thời gian đã mất mà chồng đã tặng tôi nhân dịp sinh nhật thứ 25.
- Bà là loại độc giả nào khi còn nhỏ? Những cuốn sách và tác giả thời thơ ấu nào gắn bó với bà nhất?
+ Tôi là một người ham đọc, từ sách, tạp chí dành cho phụ nữ cho đến nhật báo địa phương. Có thể kể đến Jane Eyre của Charlotte Brontë; Oliver Twist của Charles Dickens, Cuốn theo chiều gió của Margaret Mitchell - tất cả đều để lại cho tôi những kỷ niệm khó quên. Tôi nghĩ các tác giả này đang nói về những cá thể đã từng một lần tồn tại.
- Bà đang tổ chức một bữa tiệc văn học và 3 người nào mà bà sẽ mời đến đó, dù họ còn sống hay đã qua đời?
+ Flaubert, Virginia Woolf, Camus
- Bà dự định đọc gì tiếp theo?
Những tiểu thuyết của tác giả người Thụy Điển, Sara Stridsberg, người có cuốn The Antarctica of Love (tạm dịch: Băng địa của tình yêu) mà tôi vô cùng yêu thích.
NGÔ THUẬN PHÁT dịch
VNQD