Thơ  Tác giả & tác phẩm

Đi để thấy mình

Thứ Sáu, 27/12/2019 20:04

(Đọc Em đã đốt thơ tình anh tặng của Hoàng Việt Hằng, Nxb Phụ nữ 2019)

Giọng điệu là thứ neo giữ nhà thơ ở lại với chính mình dù thời gian có trôi qua và dù nhà thơ luôn có xu hướng đổi khác. Ở tập thơ thứ 8 này, Hoàng Việt Hằng vẫn cho người đọc gặp lại chị trong giọng điệu tự sự giản dị. Nhà thơ luôn gây ấn tượng từ những câu chuyện giản dị bằng cách đi đến tận cùng để tìm ra cái lấp lánh ở sau cuối. Em cũng như rêu/ không cho mình phận bạc.

Đọc Em đã đốt thơ tình anh tặng có thể thấy được Hoàng Việt Hằng là nhà thơ luôn đi để tìm về. Chị đi nhiều, viết nhiều, soi trong những trang viết về sự đi ấy thấy rằng chị đi để ngẫm. Những suy tư đưa nhà thơ từ những mảnh đất, vùng miền xa xôi trở về với sự thân quen, gần gụi, từ đó nhà thơ tạo nên được những bức tranh tương quan/ tương phản hoặc là sự so sánh để nghiệm ra những giá trị của đời sống, cõi người. Học bao thứ chật người mà không nhớ/ chỉ cây khế chua phên giậu, lá mơ/ tìm về quê mùa trái tim nức nở. Đó là nỗi niềm tha hương bị giằng xé giữa “chí lớn” với những khát khao mộng tưởng và sự bình yên thân thuộc. Lại có khi nhà thơ lặn sâu vào một thân phận khác để thấu thị mọi thứ: tôi thuộc phía bầy cừu và váng cỏ/ lững đững chiều tôi khóc với cơn mưa; tôi lên núi Muối mà không nhặt muối/ chỉ nhặt sắc xuân đang cuộn bên trời/ nhặt phận người đọc chữ giữa bờ môi. Và sâu trong mỗi phận người ấy, Hoàng Việt Hằng lại nhận ra mình, hiểu mình hơn. Thơ không chỉ giúp chị đi qua những chênh vênh đời mình mà qua thơ, chị có thể nói về số phận mình như thể đó là một bản thể khác, chị làm chủ bản thể ấy cũng như làm chủ số phận mình: số phận cho tôi gánh gồng nhẫn nại/ để đi biển rộng sa mạc cát dài/ để hiểu không thể tựa vào ai/ ngoài bờ vai của mình. Những yếu đuối, âu lo, ảo huyễn của người phụ nữ sẽ hiển lộ qua thơ, nhưng những điều đó lại làm nên nội lực để chị mạnh mẽ và quyết liệt hơn trong đời sống.

Giọng điệu không phải là tất cả nhưng giọng điệu tạo nên cách viết và gợi dẫn đến những lựa chọn ngôn từ. Cũng giọng điệu là thứ cuốn hút sự đọc, sự cảm của người đọc. Hoàng Việt Hằng có được giọng điệu của mình nhưng chị không phải kẻ lười biếng trong lao động chữ nghĩa. Chị dùng giọng điệu ấy để nói chuyện mình, chuyện người nhưng điều giúp chị đi xa hơn với thơ phải là “tiếng nói khác” ẩn sâu trong giọng điệu, cất lên từ miền thăm thẳm. Dẫu thăm thẳm hư không/ dẫu hư không thăm thẳm thì nhà thơ cũng vẫn vời gọi được một điều gì trong cõi ấy. Có thể là: người trong hoa tàn đã mất/ bóng người có đọng trong sen; hay: trên dây phơi áo nâu sồng đã cũ/ hình như cau tách nụ sân sau.

Vẻ đẹp và nỗi đau dường như là hai điểm sáng trong hành trình thơ của Hoàng Việt Hằng. Hai yêu tố này, khi thì riêng lẻ độc lập trong một cuộc kiếm tìm nào đó của nhà thơ, khi lại song hành nâng đỡ đan quyện khiến những câu thơ đạt đến sự cao sâu của rung cảm: nước mắt vợ như vò nhàu/ dù không hắt nỗi buồn sang nhau, đó là nỗi đau và vẻ đẹp của chữ tình khi người vợ làm tất cả để cứu chồng trong cơn bạo bệnh; khi đối mặt với sống còn rộng lớn/ mẹ dạy con nhiều cách để cho đi, đó là khi một người mẹ trải qua trận lũ quét với hai bàn tay trắng vẫn dạy cho con mình cách sẻ chia với kẻ khốn quẫn hơn; vợ lính Việt Nam nhìn người lính Việt Nam/ không có huân chương nào trên ngực các anh, đó là nỗi hi sinh âm thầm của những người lính làm nhiệm vụ quốc tế, phá bom mìn ở Campuchia...

Với thơ, Hoàng Việt Hằng luôn chọn cách đi để thấy được mình: cứ đi cứ đi da diết/ thơ nghiêng về phía khuất hẻo/ thơ lên tiếng. nhạt nhòa cùng nước mắt. Từ đó Hoàng Việt Hằng đã có nhiều cuộc đi khác trong thơ.

NGUYỄN THỊ KIM NHUNG Chọn và giới thiệu

Mai vàng nghe cau rụng

Tiếng gầu va giếng đất ở Bổ Đà

chiều nghiêng xuống tường rêu chuông đổ

trên dây phơi áo nâu sồng đã cũ

hình như cau tách nụ ở sân sau

bỏ lại hơn thua với đèn đỏ đèn vàng

theo vãi về chùa quét dọn mùa sang

lá vườn chiều ngả xuống đèn nhang

người quanh quẩn rêu phong sớm tối

có cuộc đời từng không chọn buồn vui

không chen lấn

không dập vùi ai cả

chiều chiều nghiêng giọt nắng xuống vai

ánh nắng xiên về sân sau rơm rạ

nơi bờ rào vách đất có giọt gianh

giở trang kinh, trước đèn đọc sách

rêu phong còn, cổ kính mái chùa cong

có một phận người từng trải gió giông

rêu vẫn phủ bờ tường xanh thẫm

không khát vọng, được thua, không cố chấp

chỉ lên chùa học thở với nghe kinh

không chạt đua cả với chính mình

nhìn kim giây thì kim giờ chợt hiện

sau tốc độ có ai về sống chậm

dưới mai vàng, cau rụng quanh sân.

Cùng nửa ánh trăng trong

Cùng nửa ánh trăng trong

cùng ngoảnh lại chiều tà

một mình xây nhà

một mình sinh nở

một mình một thuyền trên cạn

một mình đối mặt vận hạn

may ra còn câu thơ nằm lòng

bây giờ chỉ còn mong ngóng

chuyến đi thức giấc tiếng gà

nhẹ thênh trong chiều sân ga

khi ở thảo nguyên Nội Mông

thấy vó ngựa dồn ngực áo

cỏ rất xanh. lều giát ánh trăng

không nhà cao chen ngang

không chồn chân đèn đỏ

tôi trôi về xưa cũ

phận nửa đôi bên đời

tôi đến đất Phật ở Nepal không xin gì ở người

ngoài dấu chân chạm tới những vườn hồng

lọt thỏm những Stupa

nơi này vừa như có nghĩa là tất cả

lại vừa như không là gì

số phận cho tôi gánh gồng nhẫn nại

để đi biển rộng sa mạc cát dài

để hiểu không thể tựa vào ai

ngoài bờ vai của mình

khi đứng ở Tứ Xuyên nhìn Phật trên núi phiêu linh

lại nhớ Đôn Hoàng, hoàng hôn chưa lặn

đã buông bỏ những điều nhỏ nhặt

nghe lá rơi sao vẫn giật mình

nghe tiếng chuông đổ

tiếc nuối ngôi chùa nước Nhật đứng ven núi một chân

sao bóng chùa cũng cô đơn như chùa Một Cột ở xứ Ấn

nghe chuông chắc là nhờ gió

gió có về cửa Phật để lay

lay nỗi khổ sóng thần

lay nỗi khổ đồng ruộng Việt Nam mất dần

những bờ xôi mía mật

mà trăng không còn rơi giếng đất

tôi đã đi

với đôi giày dự phòng

cùng nửa ánh trăng trong...

Chiếc đồng hồ đã cũ

Con vẫn giữ chiếc đồng hồ đã cũ

không thể bỏ đi, thanh lí hết năm

đồng hồ báo thức trăng còn sáng

mẹ chờ mẹ đợi con về thăm

vai áo gầy. mưa phùn hòa hơi thở

chuông đổ canh giờ như hôm xưa

mẹ vẫn ngồi chờ nơi bậc cửa

nhìn đồng hồ cũ với trời trưa

vài năm sau đó mùa hoa nở

báo thức không nghe. rỗng bóng hè

con về mỗi sớm nhìn dâu bể

thương nhớ còn nguyên nơi gốc tre

không tượng đồng phơi không hình vẽ

chỉ lên giây cót một mình nghe.

VNQD
Thống kê
Bài đọc nhiều nhất
Cây thốt nốt quỳ trên núi Tưk-cot

Cây thốt nốt quỳ trên núi Tưk-cot

Tôi được nhiều lần sang Campuchia cùng các đội chuyên trách tìm kiếm, cất bốc, hồi hương hài cốt liệt sĩ quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hi sinh qua các thời kì chiến tranh... (HỒ KIÊN GIANG)

Nguyên mẫu trong hai truyện vừa đầu tay viết cho thiếu nhi của tôi

Nguyên mẫu trong hai truyện vừa đầu tay viết cho thiếu nhi của tôi

Khi viết cuốn Những tia nắng đầu tiên tôi đã hóa thân vào các em nhỏ học sinh lớp 6 của năm học 1969 - 1970 ở Hà Nội... (LÊ PHƯƠNG LIÊN)

Bà Minh của tôi

Bà Minh của tôi

Sống ở Hà Nội, trở thành một công dân có hộ khẩu đến nay đã hơn hai thập kỉ, nhưng chưa bao giờ tôi có cảm giác mình thuộc về Hà Nội... (ĐỖ BÍCH THÚY)

Đồng đội là nguyên mẫu trong các sáng tác của tôi

Đồng đội là nguyên mẫu trong các sáng tác của tôi

Có nhân vật chỉ là dáng dấp của nguyên mẫu, có nhân vật là nguyên mẫu đã sống và chiến đấu cùng tôi, suốt những năm tháng ở rừng... (VŨ NGỌC THƯ)