Chiều 10/5, tại Viện Goethe Hà Nội đã diễn ra buổi tọa đàm về cuốn tiểu thuyết Robinson có-tự kỷ của tôi của nhà văn người Bỉ Laurent Demoulin. Đây là một cuốn sách văn học hiếm hoi về chủ đề trẻ tự kỷ.
Buổi toạ đàm thuộc chuỗi sự kiện Những ngày Văn học châu Âu năm 2022 diễn ra tại Hà Nội từ ngày 5 đến 15/5, được khởi xướng và tổ chức bởi các cơ quan văn hóa ngoại giao tại Việt Nam: Viện Goethe, Viện Pháp, Phái đoàn Wallonie-Bruxelles (Bỉ), Hội đồng Anh, đại sứ quán các nước châu Âu tại Việt Nam.phối hợp tổ chức cùng các nhà xuất bản, đơn vị phát hành tại Việt Nam…
Cuốn tiểu thuyết Robinson có-tự kỷ của tôi do Nhã Nam phát hành được trưng bày tại tọa đàm.
Tiểu thuyết Robinson có-tự kỷ của tôi kể về một cậu bé tự kỷ 10 tuổi, và người cha là giáo sư đại học, gồm những mẩu chuyện ngắn xảy ra trong cuộc sống thường ngày của hai cha con: những lần đi siêu thị, những cuộc hẹn hò dạo quanh khu phố, những buổi tới công viên hay những câu chuyện dở khóc dở cười của người cha khi ở nhà trông cậu con trai khó chiều. Tuy thế giới của hai cha con chỉ xoay quanh những chuyện tưởng như đơn giản là ăn uống, tắm rửa, mua sắm… nhưng đó là cả một cuộc phiêu lưu chồng chất những khó khăn, thách thức và cả đau đớn, tuyệt vọng. Độc giả nhận ra sự tinh tế lẫn hài hước trong lối viết của tác giả - người có khả năng biến những trải nghiệm đau đớn, tuyệt vọng bậc nhất thành một khúc ca dịu êm của tình phụ tử.
Robinson có-tự kỷ của tôi lẽ ra là một cuốn sách nặng nề đau đớn bởi khiếm khuyết mà cậu bé phải chịu, vậy mà độc giả lại bắt gặp những câu chuyện trong trẻo, hài hước, tràn đầy năng lượng từ cậu bé kháu khỉnh ấy, từ những tiếng reo vui đến điên rồ và cả từ tình yêu mà cậu dành cho người cha sẵn lòng chấp nhận toàn bộ con người cậu. Người cha ấy không nản chí, không bi kịch hóa cuộc đời mà luôn dang rộng vòng tay yêu thương.
Là một cô giáo, diễn giả Trịnh Thị Lệ Thu chia sẻ: “Cảm nhận đầu tiên của tôi khi đọc cuốn sách này là bắt gặp ở đó những đứa trẻ tự kỷ một cách tự nhiên, gần gũi và đầy những khó khăn, nhọc nhằn. Chúng tôi cũng là những giáo viên mà hàng ngày phải chăm sóc, dạy dỗ những đứa trẻ tự kỷ và cảm thấy có sự đồng điệu”.
Cô giáo Trịnh Thị Lê thu chia sẻ những đồng cảm của mình khi dạy dỗ, chăm sóc trẻ tự kỷ.
Có thể độc giả sẽ ngỡ ngàng bối rối khi bắt gặp một chủ để xuất hiện kha khá lần trong tiểu thuyết: chủ đề về phân. Robinson luôn mang bỉm và đột nhiên, đến một khoảnh khắc cao trào nào đó, cậu sẽ sử dụng nó như vũ khí tự vệ, ném nó lên tường hay vào người khác như một cách nói “không”. Dẫu bất lực và tức giận mỗi khi gặp cảnh ấy, người cha có vẻ không quá tuyệt vọng, thậm chí ông còn nâng chủ đề ấy lên tầm triết lí: “Giống như việc không một loài động vật nào mất thời gian vẽ lên các vách hang hoặc khắc lên ngà voi, thì cũng không một loài động vật có vú nào khác lại chơi với phân của mình. Việc này nằm trong mối tương quan của chúng ta với thế giới, trong mối ràng buộc kỳ lạ, mơ hồ, ngược đời gắn kết ta với cơ thể của chính mình, hòa trộn văn hóa với thiên nhiên, lôi cuốn và từ bỏ, khát khao và tội lỗi - giống như thức ăn, như bản năng tình dục, như cái chết.”
Trong kết nối trực tuyến với độc giả Việt Nam tại buổi tọa đàm, nhà văn Laurent Demoulin chia sẻ về tác phẩm của mình: “Đây là một cuốn tiểu thuyết, không phải một câu chuyện có thật. Tôi chỉ viết lại câu chuyện thông qua ngôn ngữ văn học. Tôi xin nhấn mạnh, đây là một câu chuyện về tình yêu. Tôi nói về những tình huống thường ngày của một đứa trẻ có-tự kỷ. Để có những ngày vui vẻ nhẹ nhàng ấy đòi hỏi cha cậu phải có một tình yêu thương rất lớn dành cho con. Cậu bé đã rất vui vẻ, hành trình của cậu mà chúng ta thấy có thể có hành động ngốc nghếch, khác biệt, nhưng điều quan trọng là cậu đã rất vui vẻ trong thế giới của mình. Tôi hi vọng đây là cuốn sách có nhiều chất thi ca.”
Buổi tọa đàm về cuốn tiểu thuyết Robinson có-tự kỷ của tôi, được kết nối trực tuyến với nhà văn Laurent Demoulin tại Bỉ.
Tại buổi tọa đàm, tiến sĩ tâm lí Nguyễn Thị Mai Hương chia sẻ những ấn tượng trong cuốn tiểu thuyết: “Tôi đã nghiên cứu rất nhiều về stress, tự kỷ của trẻ em, tôi có cảm xúc thật sự gần gũi và thấy biết ơn tác giả. Theo tôi biết, hiện nay ở Việt Nam những đầu sách về trẻ tự kỷ chưa có nhiều, có thể thấy rõ rằng đây là vấn đề chưa được quan tâm đúng mức ở nước ta. Tôi mong những cuốn sách như thế này sẽ phổ biến hơn ở Việt Nam và mong rằng những phụ huynh có con là trẻ tự kỷ sẽ luôn cảm thấy không bị cô đơn”.
Robinson có-tự kỷ của tôi là thiên sử thi và khúc bi ca, là chuyện kể phiêu lưu và vở hài kịch, là suy tưởng triết học và chuyến dạo chơi về văn chương, nhưng nó hoàn toàn không phải một “bản tường trình” về căn bệnh tự kỷ. Bởi trên hết, Laurent Demoulin là một nhà văn với ngôn từ phong phú, một giáo sư văn học, chuyên gia ngôn ngữ, là người biết rõ hơn ai hết rằng “không có ngôn ngữ, kẻ khác ở khắp mọi nơi, trong ta, quanh ta, xuyên ta”... Bằng ngôn từ của mình, ông đã biến những trải nghiệm đau đớn, tuyệt vọng bậc nhất thành một khúc ca dịu êm của tình phụ tử. Trật tự thành hỗn độn, lộn xộn hóa hài hòa, Robinson có-tự kỷ của tôi đã khiến chúng ta nhận ra cuộc đời này đủ rộng lớn để chào đón tất cả những khác biệt vốn dĩ tạo nên con người.
 Laurent Demoulin với tiểu thuyết Robinson có-tự kỷ của tôi bản tiếng Pháp. Laurent Demoulin sinh năm 1966 tại Liège, Bỉ. Xuất thân là một giáo viên trung học, ông tiến xa hơn vào con đường nghiên cứu văn chương và đảm đương cùng lúc nhiều vai trò, nhà thơ, nhà tiểu luận, nhà phê bình văn học và hiện là Giáo sư chủ nhiệm khoa Văn học và Ngôn ngữ Roman tại Đại học Liège. Các luận án nghiên cứu của Demoulin xoay quanh sáng tác của Jean-Philippe Toussaint và Francis Ponge. Ngoài ra, ông còn là người phụ trách Trung tâm Nghiên cứu và Quỹ Georges Simenon. Robinson có-tự kỷ của tôi là tiểu thuyết đầu tay của Demoulin và cũng là cuốn sách đã giúp ông ghi dấu trên văn đàn nước Bỉ qua giải thưởng Victor-Rossel danh giá. |
NGUYỄN ĐỨC CẦM
VNQD