Tác phẩm tiểu thuyết đầy táo bạo và châm biếm của nhà văn gốc Brisbane được vinh danh là “một cột mốc thực sự trong văn học Úc”, mang về cho tác giả giải thưởng văn học danh giá nhất quốc gia trị giá 60.000 đô la Úc.
Một tiểu thuyết đầy dấn thân, phản chiếu tâm trí và thời đại
Nhà văn Siang Lu.
Khi biết mình đoạt giải Miles Franklin năm nay, Siang Lu, nhà văn hiện sống tại Brisbane đã trải qua một cú sốc đến mức tê liệt tay chân. "Tôi bật khóc. Tôi phải hỏi người bên cạnh rằng, làm ơn xác nhận giúp tôi đây không phải là mơ,” anh kể lại. Cảm xúc mãnh liệt ấy phản ánh hoàn hảo tinh thần của Ghost Cities – tác phẩm thử nghiệm, giàu tưởng tượng và đậm chất châm biếm, được giới phê bình đánh giá là “vừa là một vở hài kịch hoành tráng, vừa là một suy tư ám ảnh về di cư và kí ức”.
Lấy cảm hứng từ những siêu đô thị bỏ hoang ở Trung Quốc, tiểu thuyết đưa người đọc chu du qua những tầng lớp thời gian, không gian và ý thức, đan xen giữa huyền thoại, hiện thực và sự phi lí. Các nhân vật - từ hoàng đế đến thường dân đều là những người kể chuyện, lưu giữ kí ức trong thế giới đang tan rã. Theo lời chính tác giả, chính khía cạnh đó, cùng với sự kết hợp giữa hài hước và suy tưởng sâu sắc, đã khiến cuốn sách nhận được sự đồng cảm mạnh mẽ từ hội đồng giám khảo và độc giả.
Thế nhưng ít ai biết rằng, Ghost Cities từng bị từ chối xuất bản hơn 200 lần trong suốt một thập kỉ. Trong những năm tháng vật lộn với sự im lặng của ngành xuất bản, Lu đã dán những lá thư từ chối lên tấm kính giữa phòng làm việc và phòng ngủ, nơi con gái anh ngủ trưa khi còn nhỏ. “Cuối cùng, thư nhiều đến mức tôi không còn nhìn thấy con bé nữa. Đó là thời điểm tôi cảm thấy mình đang mất dần điều quan trọng nhất,” anh chia sẻ.
Nhưng chính thất bại ấy lại trở thành chất liệu để anh thấu hiểu bản thân. “Tôi chọn tiếp tục viết. Vì không viết thì còn đau đớn hơn.” Và chính lựa chọn ấy đã đưa anh đến vinh quang hôm nay.
Niềm tin vào văn học, cộng đồng và giá trị kể chuyện
Giống như nhiều nhà văn đương đại tại Úc, Lu vẫn duy trì công việc toàn thời gian trong lĩnh vực công nghệ và là cha của hai đứa trẻ. Anh viết Ghost Cities trong những giờ đi làm bằng xe buýt, giữa những buổi trưa canh con ngủ, và những đêm đầy trăn trở. “Từ bên ngoài, tôi có vẻ như đã từ bỏ văn học, nhưng thực ra, tôi luôn đặt nó lên trên tất cả,” anh nói.
Tác phẩm đạt giải Miles Franklin 2025.
Tác phẩm trước đó của anh, The Whitewash (2022), là một tiểu thuyết truyền miệng châm biếm nạn phân biệt chủng tộc ở Hollywood, từng được đánh giá cao và đi kèm với dự án The Beige Index – một sáng kiến trực tuyến nhằm thúc đẩy sự đại diện công bằng về chủng tộc trong truyền thông. Từ những tác phẩm đó đến Ghost Cities, Lu không ngừng theo đuổi mục tiêu mang lại tiếng nói mới mẻ, hài hước và sâu sắc cho văn học Úc.
Anh cũng duy trì kết nối với cộng đồng sáng tác qua một dự án Instagram mang tên “Silly Bookstagram”, nơi anh chế ảnh bìa sách của các tác giả khác một cách hài hước - một cách để quảng bá cho họ và tạo sự gần gũi trong thế giới văn chương vốn khép kín.
Năm nay, Lu vượt qua các tên tuổi lớn như Brian Castro, Michelle de Kretser, Julie Janson, Fiona McFarlane và Winnie Dunn để giành giải thưởng. Anh nhận thấy sự thay đổi tích cực trong danh sách rút gọn - ngày càng đa dạng hơn, phản ánh rõ ràng sự dịch chuyển trong nhận thức của ngành văn chương. Nhưng trên hết, anh tin rằng điều quan trọng nhất vẫn luôn là chất lượng tác phẩm: “Trong mọi cuộc thảo luận về việc muốn tôn vinh ai, điều đầu tiên luôn phải là: văn chương đó có hay không?”
Và với Ghost Cities, câu trả lời là một cái gật đầu đầy thuyết phục – không chỉ của ban giám khảo Miles Franklin, mà còn là sự cộng hưởng của những người yêu mến nghệ thuật kể chuyện ở khắp nơi. Khi được hỏi về dự án tiếp theo, Lu chỉ mỉm cười và nói: “Nó sẽ còn kì lạ hơn cả Ghost Cities.”
MINH KIÊN dịch
VNQD