Tổ chức PEN America đã hủy bỏ lễ trao giải thường niên năm 2024, chỉ một tuần trước lễ trao giải, sau khi hàng chục nhà văn được đề cử rút lui không tham gia buổi lễ để thể hiện thái độ phản đối cuộc chiến Israel – Hamas.
Ghi chú chương trình tại sự kiện PEN America năm ngoái. Ảnh: Jamie McCarthy/Getty Images/ PEN America
Được biết, có 61 tác giả và dịch giả đã được đề cử giải thưởng, nhưng 28 người trong số họ đã rút sách khỏi danh sách đề cử. 9 trong số 10 tác giả được đề cử cho giải sách PEN/Jean Stein, trong đó có Maya Binyam và Camonghne Felix, đã rút khỏi danh sách xét giải.
Suzanne Nossel, giám đốc điều hành giải thưởng trao đổi với báo chí: “Đây là một sự kiện được yêu thích và có rất nhiều công việc được thực hiện, vì vậy tất cả chúng tôi đều rất tiếc về kết quả này nhưng cuối cùng kết luận rằng không thể tổ chức lễ kỉ niệm theo cách chúng tôi đã hi vọng và lên kế hoạch”.
Clarisse Rosaz Shariyf, giám đốc chương trình văn học, nói thêm rằng việc hủy bỏ chương trình là một quyết định khó khăn. Rosaz Shariyf cho biết: “Chúng tôi rất tôn trọng việc các nhà văn đã làm theo lương tâm của mình, cho dù họ có chọn tiếp tục được đề cử ở các hạng mục tương ứng hay không”.
“Chúng tôi rất tiếc rằng tình huống chưa từng có này sẽ làm mất đi sự chú ý vào các tác phẩm phi thường được lựa chọn bởi các giám khảo đáng kính, sâu sắc và chăm chỉ ở tất cả các hạng mục. Là một tổ chức dành riêng cho quyền tự do ngôn luận và nhà văn, cam kết của chúng tôi trong việc công nhận và tôn vinh các tác giả xuất sắc và cộng đồng văn học là kiên định.”
Quyết định này diễn ra sau các cuộc biểu tình căng thẳng và leo thang yêu cầu tổ chức này có lập trường mạnh mẽ hơn đối với hoàn cảnh khó khăn của người Palestine và yêu cầu ngừng bắn ở Gaza sau cuộc tấn công quân sự của Israel vào lãnh thổ, nhằm đáp trả cuộc tấn công do Hamas dẫn đầu vào miền nam Israel vào tháng 10 năm ngoái.
Con gái của cố tác giả và biên tập viên Hoa Kì Jean Stein, biên tập viên và nhà xuất bản Katrina vanden Heuvel, diễn viên kiêm nhà sản xuất Wendy vanden Heuvel, và đại lí văn học Bill Clegg đã đưa ra một tuyên bố thay mặt cho quỹ và tài sản văn học của Stein. Tuyên bố như sau: “Jean Stein là một người ủng hộ nhiệt tình cho quyền của người Palestine, người đã xuất bản, ủng hộ và tôn vinh các nhà văn và nghệ sĩ tạo hình người Palestine.”
Một số tác phẩm của các tác giả chiến thắng ở các hạng mục PEN America năm 2023.
“Trong khi bà ấy (Jean Stein) thành lập giải thưởng PEN America dưới danh nghĩa của mình để thu hút sự chú ý và cung cấp sự hỗ trợ có ý nghĩa cho các nhà văn có thành tựu văn học cao nhất, chúng tôi biết rằng bà ấy sẽ tôn trọng lập trường và sự hi sinh của những nhà văn đã rút lui khỏi cuộc tranh chấp năm nay”.
Tổ chức này đã yêu cầu PEN America quyên góp số tiền thưởng trị giá 75.000 USD cho Quỹ Cứu trợ Trẻ em Palestine.
Soil của Camille Dungy là ứng cử viên duy nhất còn lại của giải thưởng Stein.
Naomi Klein, một nhà báo của chuyên mục The Guardian, nằm trong nhóm các nhà văn nổi bật bao gồm Michelle Alexander và Zaina Arafat, tháng trước đã kí một bức thư ngỏ tới PEN America, họ thông báo quyết định không tham gia PEN World Voices Festival năm nay.
Bức thư có đoạn: “Trong bối cảnh cuộc chiến đang diễn ra căng thẳng ở Gaza, chúng tôi tin rằng PEN America đã phản bội cam kết mà tổ chức này đã tuyên bố về hòa bình và bình đẳng cho tất cả mọi người cũng như tự do và an ninh cho các nhà văn ở khắp mọi nơi”.
PEN America đã phản hồi bằng cách trích dẫn rằng họ đã lên án thiệt hại về nhân mạng ở Gaza, kêu gọi ngừng bắn và giúp thành lập quỹ khẩn cấp 100.000 đô la cho các nhà văn Palestine.
Esther Allen, dịch giả chuyển ngữ The Silentiary and Zama của Antonio di Benedetto, cũng như các nhà văn viết truyện ngắn Nick Mandernach và Kelly X Hui, cũng đã rút khỏi giải thưởng thường niên.
PEN America, được thành lập vào năm 1922 và có trụ sở chính tại Thành phố New York, là một tổ chức phi lợi nhuận có mục tiêu là nâng cao nhận thức về việc bảo vệ quyền tự do biểu đạt ở Hoa Kì và trên toàn thế giới thông qua sự tiến bộ của văn học và nhân quyền.
Giải thưởng văn học PEN America công nhận tiếng nói trong văn học, của các tác giả trên các thể loại khác nhau như: tiểu thuyết, phi hư cấu, thơ ca, tiểu sử, tiểu luận, bài viết khoa học, văn học dịch, văn học thiếu nhi, kịch... Giải thưởng dành cho các nhà văn và dịch giả có tổng trị giá gần 350.000 USD.
Chủ tịch PEN America, Jennifer Finney Boylan, tuần trước tuyên bố rằng một ủy ban đang được thành lập để xem xét công việc của tổ chức, “không chỉ trong sáu tháng qua, mà thực tế là trong một thập kỉ trở lại đây, để đảm bảo chúng tôi phù hợp với sứ mệnh của mình và thực hiện khuyến nghị về cách chúng ta ứng phó với những xung đột trong tương lai”.
Lễ trao giải thường niên lẽ ra sẽ diễn ra vào ngày 29 tháng 4 tại Tòa thị chính ở Thành phố New York.
BÌNH NGUYÊN dịch
VNQD