Khi 8th Note Press ra mắt vào mùa hè năm 2023, giới xuất bản từng kì vọng đây sẽ là một thế lực mới trong ngành công nghiệp sách. Được hậu thuẫn bởi ByteDance - công ty mẹ của nền tảng mạng xã hội đình đám TikTok - nhà xuất bản nhỏ này sở hữu lợi thế hiếm có: khả năng tiếp cận trực tiếp với hàng trăm triệu người dùng và sức mạnh lan truyền của thuật toán. Với cộng đồng “BookTok” đang thịnh hành, nơi những cuốn sách có thể trở thành hiện tượng chỉ sau một đêm, mọi thứ dường như đã sẵn sàng để 8th Note cất cánh.
Thế nhưng, chưa đầy một năm sau, giấc mơ ấy sụp đổ. Vào cuối tháng 5/2025, 8th Note Press bắt đầu gửi thông báo tới các tác giả rằng họ sẽ chính thức ngừng hoạt động và trả lại bản quyền xuất bản. Trong âm thầm, trang web, tài khoản Instagram và cả kênh TikTok của công ty lần lượt biến mất. Không có tuyên bố chính thức từ ByteDance, nhưng với các dấu hiệu rõ ràng, số phận của 8th Note đã an bài.
Từ hy vọng đến thất vọng
Sự sụp đổ đột ngột của 8th Note Press khiến nhiều tác giả sửng sốt, không chỉ bởi tiềm năng tiếp thị của nhà xuất bản này, mà còn vì chiến lược phát triển táo bạo từng được công bố. Ngay trong năm đầu tiên, công ty đã mua bản quyền hơn 30 đầu sách, với kế hoạch phát hành 10 đến 15 tựa sách mỗi năm tập trung vào tiểu thuyết lãng mạn, tình cảm, thanh thiếu niên, và mở rộng sang khoa học viễn tưởng và kì ảo. Một số tác phẩm được lên kế hoạch phát hành thông qua đối tác phân phối Zando, nhằm đưa sách in đến các hiệu sách truyền thống.
Tuy nhiên, giấc mơ chưa kịp thành hình đã tan biến. Theo chia sẻ từ các tác giả và đại diện văn học, 8th Note Press không chỉ chậm trễ trong khâu biên tập mà còn không thực hiện các chiến dịch tiếp thị như đã cam kết. Nhiều sách chỉ xuất hiện vài tháng dưới dạng kĩ thuật số rồi lặng lẽ biến mất. Một số bản in vẫn còn sót lại trên Internet, nhưng nhiều e-book đã bị gỡ bỏ hoàn toàn điều hiếm thấy trong ngành xuất bản, nơi các nhà sách thường duy trì tủ sách điện tử như tài sản dài hạn.
Không thể phủ nhận vai trò đặc biệt của BookTok trong việc quảng bá và giới thiệu sách.
Mark Gottlieb, đại diện văn học từng bán bản quyền tiểu thuyết To Have and Have More cho 8th Note không giấu được sự thất vọng. Ông cho biết: “Họ đã gây ra thiệt hại không thể khắc phục bằng việc đóng cửa quá đột ngột. Ở những nhà xuất bản lớn hơn, tác phẩm có thể được chuyển sang nhánh khác khi một đơn vị bị giải thể. Nhưng ở đây, mọi thứ bị cắt đứt hoàn toàn.”
Cũng theo Gottlieb, việc một cuốn sách từng được xuất bản rồi bị hủy khiến khả năng bán lại cho nhà xuất bản mới gần như bằng không trừ phi tác giả đã nổi tiếng.
Sự thất bại của 8th Note Press diễn ra vào thời điểm TikTok đang chịu áp lực lớn tại Mĩ. Chính quyền Tổng thống Biden đang thực hiện các bước để buộc ByteDance bán lại TikTok hoặc đối mặt với lệnh cấm hoàn toàn tại quốc gia này. Trong bối cảnh tương lai của nền tảng vẫn mù mờ, các khoản đầu tư vào những dự án bên lề như xuất bản dường như không còn được ưu tiên.
Đại diện Jill Marr, người làm việc với tác giả June Kaye, cho biết quá trình xuất bản tiểu thuyết 37 Questions diễn ra đầy trắc trở. Sau khi kí hợp đồng vào tháng 11 năm ngoái, biên tập viên chính nghỉ việc và không có ai thay thế. Sách được phát hành dưới dạng e-book vào tháng 2 nhưng nhanh chóng bị gỡ xuống chỉ sau vài tháng. Marr thẳng thắn: “Tôi đang cố gắng đưa bản thảo tới các nhà xuất bản khác, nhưng thật sự khó khăn khi 8th Note đã không làm tròn vai trò tiếp thị ban đầu của họ.”
TikTok và cuộc cách mạng tiếp thị sách
Dù thất bại, không thể phủ nhận TikTok và cộng đồng BookTok đã thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận của độc giả với sách. Những đoạn video ngắn với hashtag #BookTok đã thu hút hơn 91 tỉ lượt xem, và biến không ít tác giả thành hiện tượng toàn cầu. Colleen Hoover- ngôi sao của làn sóng này đã bán hơn 24 triệu bản sách, với tên tuổi được tìm kiếm hơn 4,2 tỉ lần.
Các tác giả từng hi vọng 8th Note Press thuộc sở hữu của ByteDance sẽ tận dụng khả năng biến sách thành hiện tượng bán chạy.
Năm 2022, doanh thu từ hơn 100 tác giả nổi bật trên BookTok đạt 760 triệu USD, tăng 60% so với năm trước (số liệu từ Circana BookScan). Chính vì vậy, khi 8th Note Press ra mắt, nhiều người tin rằng họ đang sở hữu "chiếc chìa khóa vàng" để sản xuất những cú hit tiếp theo trong ngành xuất bản.
Tuy nhiên, không ít người cũng sớm đặt ra câu hỏi: Liệu TikTok - một nền tảng truyền thông có thể làm tốt vai trò của một nhà xuất bản? Liệu thuật toán có đảm bảo công bằng khi ByteDance sở hữu cả nền tảng phân phối lẫn công cụ tiếp thị? Nhiều nhà quan sát cảnh báo rằng 8th Note có thể tận dụng dữ liệu người dùng khổng lồ để ưu tiên các tác giả của mình, đẩy các nhà xuất bản độc lập và tác giả tự xuất bản vào thế yếu.
Tricia O'Malley, tác giả tiểu thuyết lãng mạn nổi tiếng từng từ chối lời mời từ 8th Note. Bà cho biết khoản ứng trước quá thấp so với doanh thu bà kiếm được hàng tháng từ việc tự xuất bản.
Không thể phủ nhận, sự ra đời của 8th Note Press từng mở ra kì vọng về một thế hệ nhà xuất bản mới – tận dụng dữ liệu, mạng xã hội và các xu hướng kĩ thuật số để đưa sách đến gần độc giả hơn bao giờ hết. Nhưng thực tế cho thấy, công nghệ không thể thay thế được giá trị cốt lõi của ngành xuất bản: chất lượng nội dung, sự đầu tư biên tập và chiến lược phát hành dài hạn.
Trong kỉ nguyên số, một tác phẩm tốt vẫn có thể tự lan tỏa, bất kể có hay không sự hậu thuẫn của các “ông lớn”. Còn các nhà xuất bản, dù truyền thống hay hiện đại, vẫn cần gìn giữ nguyên tắc: tôn trọng tác giả, đầu tư cho nội dung, và quan trọng nhất: không được đánh mất niềm tin.
NGÔ THUẬN PHÁT dịch theo The New York Times.
VNQD