Không chỉ là người vẽ nên thế giới dịu dàng của chú gấu Pooh, EH Shepard còn từng dùng nét vẽ của mình để châm biếm và cảnh tỉnh các nhà lãnh đạo châu Âu trước thềm Thế chiến thứ hai. Những bản phác thảo vừa được phát hiện cho thấy ông không chỉ là họa sĩ minh họa mà còn là một tiếng nói thời cuộc sâu sắc, phản đối chủ nghĩa phát xít và chính sách "xoa dịu" của Anh quốc.
Một bản phác thảo của EH Shepard về một cảnh trong công viên giải trí đã chế giễu các chính trị gia Anthony Eden, Clement Atlee và Winston Churchill.
Từ thế giới trẻ thơ đến chiến địa chính trị
EH Shepard vốn nổi tiếng toàn cầu với những hình vẽ gắn liền cùng chú gấu Winnie-the-Pooh - biểu tượng văn học thiếu nhi của thế kỉ 20. Tuy nhiên, ít ai biết rằng đằng sau nét vẽ ngọt ngào ấy là một họa sĩ từng lên tiếng mạnh mẽ qua các bức biếm họa chính trị sắc sảo.
Trong các bản phác thảo chưa từng công bố, Shepard đã thể hiện sự phản đối gay gắt với chính sách “xoa dịu” của Thủ tướng Anh Neville Chamberlain trước Adolf Hitler, chính sách từng bị nhiều sử gia coi là nguyên nhân khiến châu Âu trượt nhanh vào cuộc đại chiến thứ hai. Các bức vẽ của ông mô tả Hitler, Mussolini và cả chính các chính trị gia Anh với nét hài hước cay độc, đầy ẩn ý.
James Campbell – người giám sát di sản nghệ thuật của Shepard – tiết lộ với The Telegraph rằng: “Shepard luôn cảnh giác một cách bản năng với các chế độ độc tài. Ông không đơn thuần chỉ vẽ minh họa, mà dùng bút để lên tiếng.”
Sự đối lập giữa quan điểm của Shepard và người bạn thân thiết - nhà văn A.A. Milne - cũng là một điểm đáng chú ý. Trong khi Milne theo đuổi chủ nghĩa hòa bình, luôn muốn tránh xa chiến tranh, thì Shepard từng mất anh trai trong Thế chiến thứ nhất hiểu rõ cái giá của sự im lặng. “Đến một lúc nào đó, ông nhận ra rằng cần có người đứng lên bảo vệ lẽ phải,” Campbell nói.
EH Shepard, họa sĩ minh họa của Winnie-the-Pooh. Ảnh Evening Standard.
Một trong những bức vẽ đáng chú ý là cảnh công viên giải trí với các trò chơi được Shepard sử dụng để châm biếm các chính trị gia Anh: Anthony Eden, Clement Attlee và Winston Churchill. Trong đó, Eden xuất hiện như người chèo đò du lịch, Churchill là võ sĩ đấu vật có tên “Battling Winston Bruiser”, còn Attlee được mô tả cùng tấm áp phích thuốc giải có dòng chữ “Atlee’s Antidotes Tasteless”. Mỗi hình ảnh đều là một lát cắt châm biếm sâu sắc về sự lúng túng và thiếu hiệu quả trong chính sách đối ngoại của Anh quốc thời điểm đó.
“Mạng xã hội” của thời đại và di sản để lại
Trước khi nổi tiếng với Winnie-the-Pooh, EH Shepard từng là họa sĩ biếm họa chính trị chủ lực cho tạp chí Punch, một trong những tạp chí có ảnh hưởng lớn nhất thế giới thời đó. Với khoảng 4 triệu bản phát hành mỗi tuần, Punch được ví như “mạng xã hội” toàn cầu trước thời đại kĩ thuật số. Và Shepard, với tài năng hiếm có trong việc truyền tải thông điệp qua hình ảnh, đã góp phần định hướng dư luận bằng các tác phẩm đầy tinh tế và đa tầng nghĩa.
“Ông không bao giờ áp đặt một thông điệp rõ ràng, mà để người xem tự cảm nhận theo cách riêng,” Campbell nhận định. “Cũng giống như Matt ngày nay – họa sĩ của The Telegraph - Shepard diễn đạt cảm xúc và suy nghĩ của người dân bình thường một cách hài hước và đầy chiều sâu.”
Một bức vẽ chưa từng được công bố của Piglet và Christopher Robin.
Một bản phác thảo sơ bộ về Winnie-the-Pooh và Christopher Robin.
Ngoài các bức biếm họa thời sự, những bản phác thảo cá nhân của Shepard cũng vừa được tiết lộ, mang đến một góc nhìn đầy cảm xúc về cuộc sống riêng của ông. Trong đó có bản vẽ Piglet chạy trốn khỏi “Heffalump khủng khiếp” hay hình ảnh Pooh và Christopher Robin đang cạo mật ong từ chiếc lọ yêu quý. Đặc biệt, một bản vẽ bằng bút mực mô tả cô con gái Mary đang chăm chú đọc sách đã cho thấy Shepard cũng là người cha đầy tình cảm và là nguồn cảm hứng nghệ thuật cho thế hệ kế tiếp. Mary sau này trở thành họa sĩ minh họa cho loạt truyện Mary Poppins của PL Travers – nối tiếp di sản sáng tạo của cha.
Sự ra mắt của cuốn sách The Creators of Winnie-the-Pooh: The Lives of A.A. Milne and E.H. Shepard (tạm dịch: Những người tạo nên Winnie-the-Pooh: Cuộc đời của Milne và Shepard), dự kiến xuất bản vào ngày 11/9 tới đúng dịp kỉ niệm 100 năm ngày ra đời chú gấu Pooh hứa hẹn sẽ mang đến cho độc giả một cái nhìn toàn diện hơn về cặp đôi sáng tạo này.
Trong khi Milne được biết đến với sự nghiệp văn học thiếu nhi, thì ông thực chất là một nhà viết kịch tài ba. Một trong những vở kịch nổi bật của ông – The Truth About Blayds – sẽ được tái dựng tại Nhà hát Finborough vào tháng 9 tới. Vở diễn, kể về một nhà thơ nổi tiếng mang bí mật đen tối, khai thác chủ đề danh vọng, sự thật và lựa chọn đạo đức, những điều mà Milne cảm thấy gần gũi hơn cả trong sự nghiệp của mình.
Theo Gyles Brandreth, người đang viết tiểu sử mới về Milne thì tác giả của Pooh không hẳn vui mừng với việc chỉ được nhớ đến qua bốn cuốn sách thiếu nhi. “Ông từng viết tới 40 vở kịch và từng là một trong những cây bút ăn khách nhất tại cả Broadway và West End. Trong thập niên 1920, ông là Alan Ayckbourn hay Neil Simon của thời đại,” Brandreth chia sẻ.
Một sự kiện từ thiện đặc biệt kỉ niệm Winnie-the-Pooh sẽ diễn ra tại Nhà hát Garrick vào ngày 28/9, với sự tham gia của các nghệ sĩ nổi tiếng như Joanna Lumley và Jim Broadbent.
Những bản phác thảo mới được phát hiện của EH Shepard không chỉ là tư liệu quý giá với giới nghiên cứu nghệ thuật mà còn nhắc nhở chúng ta rằng, ngay cả trong thế giới tưởng như chỉ toàn ong mật và thú bông, vẫn có chỗ cho những suy tư sâu sắc về công lí, tự do và trách nhiệm xã hội.
Từ chú gấu Pooh lạc quan đến Hitler dữ dằn trên giấy vẽ, Shepard đã dùng cùng một bàn tay để kể hai câu chuyện – một cho trẻ thơ, và một cho cả nhân loại.
BÌNH NGUYÊN dịch theo The Telegraph
VNQD