Môi trường văn hóa sư phạm quân sự ở Trường Sĩ quan Chính trị

. Trung tướng, Chính ủy NGUYỄN QUỐC TUẤN
 

Trường Sĩ quan Chính trị là cơ sở đào tạo đại học, sau đại học, hợp tác đào tạo quốc tế, cung cấp đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội, giáo viên khoa học xã hội và nhân văn, cán bộ khoa học trình độ đại học, sau đại học và nghiên cứu khoa học xã hội và nhân văn, góp phần xây dựng Quân đội, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Để thực hiện sứ mạng đầy tự hào đó, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường chủ trương xây dựng một môi trường văn hóa thực sự tốt đẹp, trong sạch, lành mạnh, làm cơ sở, nền tảng và là cái nôi để nuôi dưỡng, rèn luyện nhân cách quân nhân cách mạng cho học viên, đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo.

Trường Sĩ quan Chính trị trong khí thế dựng xây và phát triển. Ảnh: TL

Nhiệm vụ xây dựng môi trường văn hóa ở Trường Sĩ quan Chính trị đã được cụ thể hóa thành xây dựng môi trường văn hóa sư phạm quân sự. Đặc trưng lớn nhất của môi trường văn hóa sư phạm là môi trường chứa đựng những khuôn mẫu mực thước để đào tạo, bồi dưỡng, hoàn thiện nhân cách con người theo những tiêu chí nhất định. Sư phạm theo nghĩa đen là quy phạm của người thầy. Tuy nhiên, đối với Nhà trường nói riêng và các học viện, nhà trường Quân đội nói chung, có thể coi sư phạm là quy phạm của tất cả các lực lượng tham gia vào quá trình giáo dục và đào tạo. Khi sư phạm trở thành văn hóa thì những chuẩn mực của người thầy bao hàm những nhận thức, những hành vi cao đẹp sẽ tác động sâu sắc đến quá trình hình thành, phát triển và hoàn thiện nhân cách của người học. Bên cạnh đó, với tư cách là một đơn vị Quân đội, mọi thành viên trong Nhà trường còn chịu sự quy định của Điều lệnh, Điều lệ, các chế độ quy định trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Những chuẩn mực về kỉ luật Quân đội kết hợp với những chuẩn mực về sư phạm hợp thành môi trường văn hóa sư phạm quân sự của Nhà trường. Xây dựng môi trường văn hóa sư phạm quân sự chính là quá trình làm cho những giá trị văn hóa tốt đẹp của những chuẩn mực đó thấm sâu vào đời sống công tác, học tập và rèn luyện của mọi cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ; qua đó góp phần xây dựng, hoàn thiện nhân cách quân nhân cách mạng, nhân cách người cán bộ chính trị cấp phân đội.

Điều đặc biệt và cũng trở thành điều kiện thuận lợi rất lớn cho quá trình xây dựng môi trường văn hóa sư phạm quân sự, đó là Nhà trường hiện đang đứng chân trên các địa phương: Bắc Giang, Bắc Ninh và huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội - những vùng “địa linh, nhân kiệt” với truyền thống văn hóa dân gian ngàn năm. Khu B của Nhà trường hiện nay (vốn là trụ sở chính của Nhà trường hơn 40 năm trước 2018) nằm gọn trong thành cổ Bắc Ninh; giữa một không gian văn hóa quan họ đặc sắc, tình tứ, duyên dáng vô cùng. Kể từ năm 2018, bên cạnh khu B, Nhà trường đã chuyển phần lớn lực lượng lên đóng quân tại khu A (xã Thạch Hòa, huyện Thạch Thất, thành phố Hà Nội), giữa miền đất được mệnh danh là “xứ Đoài mây trắng”. Đây cũng được coi là “thủ phủ” của màu xanh áo lính. Với vị trí của một “vọng gác thủ đô, áo giáp chở che, ngàn năm bền vững” - như lời bài hát Hà Tây quê lụa của cố nhạc sĩ Nhật Lai, nơi đây được chọn làm điểm đóng quân của nhiều đơn vị quân đội chủ lực và địa phương; nhiều học viện, nhà trường quan trọng của Quân đội nhân dân Việt Nam.Về với xứ Đoài, Trường Sĩ quan Chính trị về với một vùng không gian rộng lớn với những cảnh sắc tươi đẹp bao quanh và một miền trầm tích văn hóa tâm linh từ thuở gây dựng những quốc gia đầu tiên của người Việt cổ. Người dân xứ Đoài khá bộc trực và ngay thẳng, sống khẳng khái, khoan dung, nhường nhịn, ít háo danh. Họ nổi tiếng hay làm và cũng rất khéo tay. Người dân xứ Đoài cư xử với tất cả mọi người không phân biệt địa phương, bất cứ người ở đâu cũng đều được quan tâm giúp đỡ theo phương châm “tứ hải giai huynh đệ”. Đã từ lâu, họ coi bộ đội và màu xanh áo quân nhân như một phần của miền đất này.

Vì vậy, trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng môi trường văn hóa, Đảng ủy, Ban Giám hiệu Nhà trường luôn coi trọng việc gắn kết với không gian văn hóa rộng lớn của địa phương, thông qua các mối quan hệ kết nghĩa bền chặt. Trên thực tế, những năm qua, Nhà trường và các đơn vị quản lí học viên đã thường xuyên tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa với các địa phương trên địa bàn đóng quân thuộc hai vùng văn hóa đặc sắc là quan họ Bắc Ninh, Bắc Giang và xứ Đoài (Thạch Thất, Quốc Oai - Hà Nội) cùng nhiều học viện, nhà trường, cơ quan, ban, ngành trong và ngoài Quân đội. Nhờ vậy, những giá trị văn hóa đặc sắc của các địa phương đã thẩm thấu vào không gian văn hóa của Trường Sĩ quan Chính trị và lưu dấu ấn đậm nét trong phong cách giao tiếp, ứng xử của đại đa số cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ của Nhà trường. Theo quy trình đào tạo, những học viên Trường Sĩ quan Chính trị khi vượt qua kì tuyển sinh quân sự để vào Trường sẽ được đào tạo giai đoạn 1 và một số học phần ở khu C (Việt Yên, Bắc Giang), khu B (thành cổ Bắc Ninh). Rồi sau đó, là những năm tháng tiếp tục học tập, rèn luyện tại khu A (Thạch Hòa, Thạch Thất). Cứ như thế, những sĩ quan chính trị tương lai đào tạo tại Nhà trường đã tắm gội ở cả hai dòng sông văn hóa: Kinh Bắc - xứ Đoài.

Trường Sĩ quan Chính trị coi trọng phát triển văn hóa đọc trong đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội. Ảnh: NVCC

Trong xây dựng môi trường văn hóa, các tổ chức, lực lượng trong Nhà trường luôn quan tâm đầu tư nhân lực, vật lực cho việc xây dựng cảnh quan. Các công trình kiến trúc nằm trong khuôn viên được quy hoạch tổng thể xanh, sạch, đẹp đã tạo nên diện mạo của một ngôi trường khang trang, hiện đại, cảnh quan hài hòa, ấn tượng. Cùng với đó, nhiều thiết chế văn hóa đã được đầu tư đồng bộ cả về nội dung và hình thức với chất lượng cao như: nhà tưởng niệm Bác Hồ, thư viện, nhà truyền thống, khu văn bia, các phòng Hồ Chí Minh của đơn vị quản lí học viên… Đặc biệt, điểm nhấn trong xây dựng môi trường văn hóa sư phạm quân sự ở Trường Sĩ quan Chính trị là tổ chức và hoạt động của các câu lạc bộ. Những năm qua, các câu lạc bộ của Trường Sĩ quan Chính trị được xây dựng rộng khắp, phong phú, đa dạng về loại hình và quy mô hoạt động. Có thể kể tên một số loại hình câu lạc bộ phổ biến được tổ chức ở cả cấp Trường và cấp cơ sở như: Văn học - nghệ thuật, Âm nhạc, Lí luận trẻ, Học và hát dân ca, Tiếng Anh, Cờ tư lệnh, Siêu trí nhớ... Những câu lạc bộ kể trên đã tập hợp được đông đảo cán bộ, học viên có cùng nhu cầu, sở thích tham gia một cách nhiệt tình, sôi nổi. Nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động câu lạc bộ có nhiều đổi mới, sáng tạo; phù hợp với đặc điểm, nhiệm vụ, điều kiện của từng cơ quan, đơn vị và Nhà trường. Một số loại hình câu lạc bộ đã trở thành kiểu mẫu trong Quân đội, được tổ chức tham quan rút kinh nghiệm trong toàn quân và được các cơ quan ban ngành Trung ương và địa phương tham quan học tập như: Câu lạc bộ Lí luận trẻ, Câu lạc bộ Tiếng Anh. Kết quả hoạt động của các câu lạc bộ đã góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Trường Sĩ quan Chính trị; xây dựng môi trường văn hóa sư phạm trong sạch, lành mạnh, mẫu mực, tiêu biểu; thiết thực bồi dưỡng, rèn luyện phẩm chất nhân cách và kĩ năng thực hành công tác đảng, công tác chính trị cho học viên đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội. Cũng từ đây, một số cán bộ, giảng viên, học viên có năng khiếu và thiên hướng về văn học, nghệ thuật đã được phát hiện, bồi dưỡng; nhiều đồng chí đã trưởng thành và trở thành những nhà báo, nhà văn, nghệ sĩ hoạt động chuyên nghiệp trong Quân đội.

Ở Trường Sĩ quan Chính trị, các mối quan hệ thầy - trò, cấp trên - cấp dưới, đồng chí - đồng đội luôn được xây dựng hài hòa, tình nghĩa, ấm áp, đoàn kết, dân chủ, kỉ cương trên cơ sở phát huy các giá trị đạo đức lễ nghĩa truyền thống và giữ nghiêm nguyên tắc, điều lệnh, điều lệ, quy định của Quân đội. Nhà trường cũng đã quán triệt và thực hiện nghiêm Chỉ thị 855-CT/QUTW ngày 12/8/2019 của Thường vụ Quân ủy Trung ương và chủ trương, phương hướng của Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI về đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” thời kì mới. Qua đó, cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ toàn Trường đã tích cực phấn đấu theo các tiêu chí của “Bộ đội Cụ Hồ”; thanh niên Nhà trường thực hiện phấn đấu theo tiêu chuẩn hình mẫu thanh niên Quân đội thời kì mới; đội ngũ nhà giáo thi đua làm theo lời Bác Hồ dạy: “Mỗi thầy giáo, cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”. Nhờ vậy, trong môi trường Nhà trường, mọi hành vi cá nhân và các mối quan hệ nội bộ đều có tính mô phạm cao, ngày càng chuẩn mực, đoàn kết và dân chủ, kỉ cương và nhân văn.

Trong giai đoạn hiện nay, Quân đội ta thực hiện quá trình xây dựng tiến lên chính quy, hiện đại trong đó tinh nhuệ về chính trị là vấn đề mang tính tiên quyết và nền tảng, cốt lõi. Điều đó đặt ra yêu cầu đối với Trường Sĩ quan Chính trị phải không ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng đào tạo đội ngũ cán bộ chính trị cấp phân đội, đội ngũ chính trị viên cho các đơn vị cơ sở trong toàn quân. Tiếp tục đẩy mạnh các nội dung, biện pháp xây dựng môi trường văn hóa sư phạm quân sự chính là một đòi hỏi khách quan để Nhà trường thực hiện giáo dục, rèn luyện nhân cách người cán bộ chính trị cấp phân đội cho học viên đáp ứng mực tiêu, yêu cầu đào tạo.

Thời gian tới, Nhà trường tiếp tục thực hiện tốt công tác giáo dục, nâng cao ý thức, trách nhiệm của toàn Trường trong việc gìn giữ và phát huy truyền thống “Trung thành, sáng tạo, đoàn kết, vượt khó, dạy tốt, học tốt” - những giá trị cốt lõi, sợi chỉ đỏ xuyên suốt tạo nên bản sắc của một trường Đảng, trường Đoàn trong Quân đội nhân dân Việt Nam. Đẩy mạnh thực hiện Cuộc vận động “Phát huy truyền thống, cống hiến tài năng, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ” gắn với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh trong Nhà trường. Mỗi cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ đều phấn đấu rèn luyện theo các tiêu chí của “Bộ đội Cụ Hồ” trong thời đại mới, đã được Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI xác định, đó là: “Kiên định vững vàng, động cơ trong sáng, trách nhiệm cao, hành động đẹp; đạo đức, lối sống trong sạch, lành mạnh, thực sự cần kiệm, liêm chính, chí công, vô tư; có tri thức khoa học, trình độ quân sự, năng lực, phương pháp, tác phong công tác và sức khỏe tốt; dân chủ, kỉ luật tự giác, nghiêm minh; đoàn kết, tôn trọng, gắn bó máu thịt với Nhân dân, có tinh thần quốc tế trong sáng”; thực hiện “trên làm gương mẫu mực, dưới tích cực làm theo”.

Tiếp tục đầu tư tôn tạo, tu bổ, bồi đắp để cảnh quan môi trường của Nhà trường ngày càng sáng, xanh, sạch, đẹp; thực sự là một khuôn viên văn hóa nổi bật trong hệ thống các trường đại học trên địa bàn thủ đô Hà Nội. Trên cơ sở đó, tập trung xây dựng các mối quan hệ văn hóa tốt đẹp, lành mạnh dưới mái trường. Tích cực đổi mới nội dung, hình thức tổ chức hoạt động của các thiết chế văn hóa và các câu lạc bộ trong Nhà trường. Nội dung hoạt động của các thiết chế văn hóa cần bám sát thực tiễn đời sống chính trị - xã hội trong nước và quốc tế; gắn bó chặt chẽ với nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của đơn vị và các nhiệm vụ công tác đột xuất được Đảng, Nhà nước, Quân đội giao, nhất là nhiệm vụ tham gia phòng, chống thiên tai, dịch bệnh, cứu hộ, cứu nạn. Đặc biệt, các thiết chế văn hóa của Nhà trường và các câu lạc bộ phải có những hoạt động thiết thực, hiệu quả để bồi dưỡng tư duy, phẩm chất, năng lực cho học viên đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo. Đẩy mạnh các hoạt động giao lưu, kết nghĩa với các địa phương, nhà trường và các cơ quan, đơn vị trong và ngoài Quân đội trên địa bàn đóng quân. Tiếp thu những ảnh hưởng tích cực mang tính bản sắc của các vùng văn hóa xứ Đoài và Kinh Bắc góp phần bồi dưỡng truyền thống văn hóa dân tộc và kĩ năng giao tiếp văn hóa cho học viên đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội. Có cơ chế khuyến khích, phát hiện, ươm mầm, bồi dưỡng những cán bộ, giảng viên, học viên có năng khiếu phát huy vai trò hạt nhân của hoạt động văn hóa nghệ thuật tại Nhà trường và phát triển trở thành những trí thức, văn nghệ sĩ, nhà báo…cho Quân đội và đất nước.

Từ Bắc Ninh đến xứ Đoài, Trường Sĩ quan Chính trị sống giữa hai cái nôi của văn hóa đất Bắc - những miền quê có thể coi là “địa linh, nhân kiệt” tiêu biểu trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ của Nhà trường hôm nay vẫn đang đoàn kết, nhất trí, nỗ lực chung tay vun đắp nên một môi trường văn hóa sư phạm quân sự mẫu mực, tiêu biểu. Để từ đây, lớp lớp những tâm hồn sĩ quan chính trị tương lai được nuôi dưỡng, vun trồng; để họ thực sự “vừa hồng, vừa chuyên”; thực sự trở thành những sĩ quan tâm hồn, với “sách bên hoa”, với “đàn bên súng”; rồi khi tốt nghiệp, ra trường, họ trở thành “linh hồn, mạch sống” của các đơn vị cơ sở Quân đội ta trên mọi miền Tổ quốc mến yêu.

N.Q.T