Những ngày vừa qua chứng kiến tình hình của giới xuất bản theo những cảnh huống rất khác nhau. Với dân số nhỏ, Estonia đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng giá sách. Trong khi đó, sáng kiến tại UAE giúp trao tặng sách miễn phí được đánh giá là một điểm sáng. Tuy nhiên nó dần đen tối hơn ở Vương quốc Anh với hàng loạt đầu sách bị rút ra khỏi thư viện.
Giá sách tăng cao kỉ lục tại Estonia
Giá sách ở Estonia đã bắt đầu tăng từ mùa thu năm ngoái và vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Theo đó hiện nay sách đã có giá từ 30 - 45 euro một cuốn, làm dấy lên lo ngại về việc tăng giá chung có thể lên tới 50 euro vào kì mua sắm đông năm nay.
Kaidi Urmet, giám đốc điều hành của Hiệp hội các nhà xuất bản Estonia (EKL) hi vọng rằng giá sẽ không tăng lên quá cao, nhưng cũng không loại trừ khả năng điều đó xảy ra. Cô cho biết giá sách đã bắt đầu tăng vào mùa thu năm ngoái vì các vấn đề về nguồn cung giấy, nhưng ngày càng tăng phi mã từ khi đại dịch Covid-19 diễn ra.
Nói về nguyên nhân của hiện tượng này, Urmet cho rằng có nhiều khía cạnh mà một trong số đó là chi phí in ấn và nhân công tăng vọt thời hậu đại dịch, cũng như các nhà sách tư nhân cũng đang tự tăng giá.
Một quầy hàng bán sách ở Estonia.
Cô cho biết: “Các cửa hàng chắc chắn cũng đã tự tăng giá thành, vì chi phí vận hành của họ tăng lên, khởi phát từ chi phí năng lượng”. Thêm vào đó do dân số của Estonia quá nhỏ, lượng độc giả của nó cũng vậy nên số lượng in ít hơn, điều đó không cho phép giảm giá sách. Đây cũng là một yếu tố khác làm tăng chi phí. Việc in thêm các bản sao của một cuốn sách để giảm đơn giá cũng không đáng kể vì không có đủ người mua.
Cô giải thích: “Việc in sách đang bị thu hẹp lại, vì ngày càng có ít sách được mua hơn. Nếu không số lượng bản in này sẽ không quá ít. Chúng ta không thể quay trở lại thời kì Liên Xô, khi khoảng một nghìn cuốn sách được xuất bản mỗi năm, với số lượng bản in lên tới 10.000 một tựa, và vì có quá ít cuốn sách nên chúng trở nên khan hiếm. Có thể vấn đề ngay bây giờ thực sự là sự phong phú của sách - có lẽ nên xuất bản ít sách hơn."
Các nhà xuất bản, trong mọi trường hợp, hiện đang rất lo lắng về cách xuất bản sách, cách trang trải chi phí và liệu họ có người mua hay không, đại diện hiệp hội các nhà xuất bản cho biết.
Cô nói: “Họ đang tìm kiếm các giải pháp rẻ hơn để xuất bản sách và thiết lập các cửa hàng trực tuyến của riêng mình, và nói thêm rằng nhà nước có thể giúp đỡ các nhà xuất bản bằng cách hỗ trợ thêm nhiều kinh phí để mua các nguyên vật liệu trong quá trình sản xuất sách”.
Tặng sách miễn phí ở Dubai
Sáng kiến BOOKHERO đã trở lại, dự kiến diễn ra cho đến ngày 4 tháng 9 với hàng trăm đầu sách được trưng bày tại trung tâm mua sắm Oasis Center Atrium ở Dubai, Các tiểu vương quốc Ả Rập Thống Nhất.
Mohammed Al Qubaisi, Giám đốc điều hành của BOOKHERO, cho biết: “Những người từng biết BOOKHERO chắc có lẽ đã quen thuộc với sáng kiến trao đổi sách giáo khoa bắt đầu vào năm 2016. Sáng kiến năm ngoái đã chứng kiến 4.000 cuốn sách giáo dục được tặng miễn phí. Tiếp nối thành công của chương trình này, chúng tôi quyết định khởi động lại vì lợi ích của học sinh và phụ huynh”.
Người sáng lập BOOKHERO Montserrat Martin cho biết sáng kiến này đã trở nên phổ biến trong giới sinh viên và phụ huynh trên khắp Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất UAE trong những năm qua.
“Năm ngoái, chúng tôi đã tiến xa hơn khi cung cấp bốn tựa sách giáo khoa miễn phí cho học sinh như một phần trong sứ mệnh khuyến khích đọc sách và làm cho sách giáo khoa có thể tiếp cận được với tất cả mọi người. Sáng kiến này đã được đón nhận nồng nhiệt và đó là lí do tại sao chúng tôi quay trở lại trong năm nay để hỗ trợ việc đọc và làm cho sách có thể tiếp cận được với tất cả mọi người”.
Địa chỉ đến trao đổi sách của dự án BOOKHERO.
Martin cho biết: “Để được nhận các cuốn sách miễn phí, chúng tôi yêu cầu sinh viên - học sinh chia sẻ thông tin chi tiết của họ, bằng chứng về việc đăng kí học tập… Chúng tôi có trách nhiệm khuyến khích mọi người đọc với chi phí rất phải chăng - chủ yếu là Dh10-20 (60.000 – 12.000 VNĐ). Chúng tôi cũng có các địa điểm 'đọc miễn phí' trên khắp Dubai và Abu Dhabi, nơi mọi người có thể mua sách và thanh toán trực tiếp bên trong 'hộp trung thực'. Hiện chúng tôi gặp những thách thức cộng đồng nhỏ, chẳng hạn như gửi sách đến các nước kém phát triển và tài trợ cho toàn bộ quá trình”.
“Sách miễn phí, không ràng buộc, không thanh toán và không trả lại. Chúng tôi chỉ yêu cầu học sinh trân trọng những cuốn sách và tận dụng chúng một cách hiệu quả nhất. Ai biết được, có lẽ chúng tôi đang tặng sách cho nhà khoa học hoặc nhà nghiên cứu đoạt giải Nobel y học tiếp theo thì sao”Al Qubaisi nói.
Nhiều đầu sách bị rút ra khỏi thư viện của Vương quốc Anh
Các hiệu trưởng của khối Đại học tại Vương quốc Anh đang trở nên lo lắng về việc các đầu sách có thể “động chạm” đến sinh viên của mình. Họ đã gửi đi những thông báo chung về hơn 1000 đầu sách, bao gồm cả Kinh thánh và các tiểu thuyết của Jane Austen, Charlotte Bronte và Agatha Christie.
Ở mảng văn chương đương đại, cuốn tiểu thuyết đoạt giải Pulitzer về chế độ nô lệ - Tuyến hoả xa ngầm của Colson Whitehead và Miss Julie của August Strindberg có đề tài tự tử, cũng bị kiểm duyệt.
Theo đó gần 300 yêu cầu đã được gửi đến tất cả 140 trường đại học ở Vương quốc Anh để cảnh báo về các nội dung gây “thách thức” cũng như có thể “làm ảnh hưởng” đến các sinh viên.
Với việc này, các sinh viên thuộc ngành văn học thế kỉ 18 và đầu thế kỉ 19 của trường Đại học Exeter có thể chọn không đọc tác phẩm The History của Mary Prince vì nó chứa các nội dung "phân biệt chủng tộc, chế độ nô lệ và bạo lực cực đoan".
Hai tác phẩm văn chương đương đại bị rút khỏi các trường đại học ở Anh.
Ngoài The History, Tuyến hoả xa ngầm đã vĩnh viễn bị xóa khỏi danh sách đọc trong khóa học của Đại học Essex vì "mô tả bằng hình ảnh về bạo lực và lạm dụng chế độ nô lệ". Trong khi đó, Miss Julie cũng bị rút khỏi kệ mãi mãi bởi các thảo luận về việc tự tử - sau khi sinh viên phàn nàn về tác động tâm lí cũng như tìm thấy cảm xúc tiềm ẩn của văn bản này.
Trevor Phillips, chủ tịch của Index on Censorship, cho biết việc rút những cuốn sách là để bảo vệ học sinh khỏi những nội dung tiêu cực, chẳng hạn như mô tả về chế độ nô lệ, là "lệch lạc, chuyên quyền và là hành động phân biệt chủng tộc sâu sắc".
Tuy thế, tin mật từ Đại học Essex cho biết, Tuyến hoả xa ngầm vẫn còn trong thư viện của trường. Một phát ngôn viên của Bộ Giáo dục cho biết: "Chúng tôi muốn các trường đại học tập trung vào việc giảng dạy chất lượng cao hơn, thay vì dành thời gian cho việc kiểm duyệt hoặc loại bỏ nội dung được gọi là ‘thách thức’"
NGÔ MINH Dịch từ nhiều nguồn.
VNQD