“Đi vẽ - Nhật ký hội họa 2014 của Trịnh Lữ” - là 70 đoạn ghi chép kèm theo gần 70 bức tranh phong cảnh của họa sĩ Trịnh Lữ trong hơn một trăm ngày đạp xe đi vẽ phong cảnh trên đất Mĩ. Họa sĩ Trịnh Lữ trong một buổi triển lãm tranh năm 2015 tại Hà Nội từng có những chia sẻ thế này về tranh phong cảnh:
Phong cảnh là gì?
Là hình tượng của trời, đất, và đời.
Vẽ phong cảnh là đi tìm những hình tượng ấy chăng?
Cũng không hẳn thế.
Vậy thì vẽ gì?
Vẽ cái hữu duyên chợt nhìn thấy, nhận ra.
Gọi là gì?
Là cái “giao cảm” riêng tư giữa mình với cảnh.
Khi mình cũng đang là khóm cây, ngọn cỏ, vệt nắng, vẩn mây
Đang cùng thầm hát theo tiếng nhạc đời trầm lắng...
Những tự vấn ấy len lỏi vào lời, vào tranh, lời nào, tranh nào cũng đầy bồi hồi, tha thiết. Từ mối “giao cảm” của tác giả với cảnh, mà ta nghe ra mối giao cảm của ta với tác giả. Vậy nên, cuốn sách này của họa sĩ Trịnh Lữ, vẽ cảnh nước người mà cái tâm tình thì gần gũi... Đọc những lời Trịnh Lữ viết, xem tranh Trịnh Lữ vẽ, bạn đọc hẳn bao giờ cũng sẽ có cảm giác ngồi xuống, uống trà, xem tranh, trò chuyện thân tình…
Tác giả Phạm Long, người giới thiệu cuốn sách này chia sẻ: “Càng xem tranh ông, đọc các ghi chép đi vẽ hằng ngày của ông, người mê tranh mê chữ như được đồng thỏa niềm khát. Bảng màu của ông dung dị mà sang trọng, bút pháp hàn lâm, thâm hậu, ấn tượng và biểu cảm. Giọng văn ông gần gũi, nhẹ nhàng, giàu thi tính, khiến người đọc thấy như đang được rong ruổi xe đạp cùng ông, dựng giá vẽ bên lối mòn trong rừng hay ngồi phệt xuống đâu đó bên vệ cỏ một chiều ẩm ướt, nghe ông thủ thỉ chuyện đời trong khi chứng kiến những nét thiên nhiên hiện dần lên dưới tay bút kí tài. Tranh ông vẽ đất khách người dưng mà sao không thấy xa lạ cảnh sắc hay cách trở nhân tình. Thế giới phẳng bây giờ đâu cũng là nhà chăng? Bài kí nào, bức họa nào cũng mộc như cái tình chân thành của người nghệ sĩ yêu đất, yêu trời, yêu đời, yêu người, rủ rỉ một mình, mà sao khiến người đọc dễ lây đến thế cái an nhiên tự tại.”
Cuốn sách dành cho tất cả các bạn độc giả yêu thích Trịnh Lữ, yêu thích mĩ thuật, yêu thích tản văn nhẹ nhàng…, “bạn đọc có lòng với cuộc đời và hội họa”.
Mỗi trang nhật kí đều có những câu trích hay, mang tính chiêm nghiệm nhẹ nhàng. Lưu ý phải đặt những câu trích trong cả đoạn văn để thấy rõ hơn ý nghĩa của những ngẫm ngợi có được khi đi vẽ. Bên cạnh đó là rất nhiều những đoạn văn mô tả cảnh sắc rất hay, rất đẹp.
“Nhìn lại hai bức tranh hôm nay cũng học được một chút - cảnh nào cũng gây một cảm xúc khác nhau, khiến cho cách nhìn cách vẽ cũng khác nhau. Trời đất mà rộng lớn lộng lẫy thì mình bị chiếm ngự hoàn toàn, không từ cảnh mà nghĩ đến những riêng tư của mình nữa. Còn cảnh thân thuộc bình thường thì gợi ra đủ thứ nội tình, khiến cho cái nhìn thành hướng nội nhiều hơn. Từ lâu mình đã vẫn nghĩ rằng nếu cảnh nào cũng ra được một bức tranh có cách thể hiện riêng, không bức nào giống bức nào về cách vẽ, thì mới thực là thích.”
“Có thể sẽ chẳng bao giờ gặp lại người đã trở thành một nhân vật trong bức tranh của mình. Nhưng ý nghĩ rằng đó là một người mình đã gặp và chuyện trò, một lưu dấu của cuộc sống có thật đã làm nên bức tranh, khiến mình thấy an bình và biết ơn việc đi vẽ phong cảnh ngoài trời thật nhiều”.
Không chỉ là những tâm tình, không chỉ là những chia sẻ, cuốn sách còn mang đến những góc nhìn về nghề vẽ, nghề viết và sáng tạo. Tuy là câu chuyện của tác giả nhưng trong đó lại gợi nên những cảm xúc, suy tư lớn hơn cho bạn đọc về nghệ thuật và những câu chuyện xoay quanh đó.
Trịnh Lữ tên thật Trịnh Hữu Tuấn, sinh năm 1948, ông học hội hoạ và thiết kế từ nhỏ với bố là họa sĩ Trịnh Hữu Ngọc (khoá 9 Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương) và mẹ là họa sĩ Nguyễn Thị Khang. Ông là kĩ sư xây dựng mỏ (ĐH Mỏ - Địa chất), thạc sĩ Khoa học Truyền thông (Đại học Cornell). Công tác địch vận trên sóng phát thanh trong chiến tranh chống Mĩ. Chuyên gia Truyền thông Phát triển của Liên Hợp Quốc. Tư vấn độc lập về chiến lược và truyền thông phát triển (Việt Nam và Mĩ). Dịch và viết sách văn học, hội họa, nhiếp ảnh, tham gia podcasts và làm diễn giả trong nhiều sự kiện của thanh thiếu niên sinh viên hiện nay. Đã có nhiều triển lãm cá nhân cũng như tham gia triển lãm nhóm tại Mĩ và Việt Nam.
THU LAN
VNQD