Ra rạp vào dịp cuối tháng 9, bộ phim “Tử chiến trên không” của Điện ảnh Công an Nhân dân nhanh chóng trở thành cái tên được nhắc đến nhiều nhất trên thị trường điện ảnh Việt. Bộ phim thu hút khán giả không chỉ bởi dàn diễn viên quen thuộc như Thái Hòa, Kaity Nguyễn, Thanh Sơn… mà còn vì sự táo bạo trong việc khai thác một đề tài chưa từng có tiền lệ: khủng bố và không tặc trên máy bay.
Bộ phim hành động đậm chất Việt
Tử chiến trên không khai thác chủ đề chống khủng bố, không tặc, vốn quen thuộc trong điện ảnh Hollywood, nhưng lại rất hiếm thấy trong phim Việt, tạo cảm giác khác biệt hẳn so với các phim hành động chiến tranh truyền thống. Kịch bản phim lấy từ một sự kiện có thật diễn ra năm 1978 trong lịch sử hàng không Việt Nam. Thay vì bối cảnh chiến trường, đô thị hay miền quê quen thuộc, bộ phim đặt toàn bộ câu chuyện trong khoang một chiếc máy bay dân dụng. Không gian khép kín ấy buộc ê kíp làm phim phải đối diện với áp lực vừa tạo dựng được bầu không khí ngột ngạt, căng thẳng, vừa duy trì nhịp hành động liên tục để làm cho khán giả không rời mắt. Sự lựa chọn đề tài này mang ý nghĩa đặc biệt. Nó cho thấy điện ảnh Việt đã bắt đầu tìm cách mở rộng biên độ thể loại, tiếp cận những kịch bản có tính “toàn cầu” hơn, thay vì chỉ bó hẹp trong những chủ đề quen thuộc. Đề tài không tặc cũng đồng thời gợi nhắc đến những vấn đề thời sự của thế giới hiện đại như an ninh hàng không, mối đe dọa khủng bố và cả sự mong manh của con người trước hiểm nguy bất ngờ. Qua đó, bộ phim không chỉ dừng ở mức độ giải trí mà còn chạm đến nỗi lo âu chung của nhân loại, từ đó tạo được sự đồng cảm và thu hút mạnh mẽ đối với khán giả.
Poster phim "Tử chiến trên không".
Điểm sáng lớn nhất của Tử chiến trên không chính là ở nhịp phim căng thẳng và liền mạch. Ngay từ những phút đầu tiên, bộ phim đã kéo khán giả vào trạng thái hồi hộp bằng việc tạo dựng tình huống khủng bố bất ngờ trên máy bay. Không gian kín, chật hẹp cùng áp lực sinh tử khiến từng bước di chuyển, từng hành động nhỏ của các nhân vật đều trở thành mắt xích quan trọng, thu hút được sự tập trung cao độ từ khán giả. Tập trung vào bối cảnh khoang máy bay, tác phẩm tạo nên bầu không khí nghẹt thở từ đầu đến cuối, đem đến cho khán giả những trải nghiệm vừa lạ lẫm vừa hồi hộp. Khán giả xem phim gần như không có “điểm nghỉ” nếu như so với nhiều bộ phim hành động khác của điện ảnh Việt. Có nhiều chi tiết giàu kịch tính, nhờ vậy phim giữ được tiết tấu nhanh, căng thẳng từ đầu đến cuối, ít bị loãng. Nhiều cảnh hành động (cận chiến, đánh trong khoang hẹp, đấu trí, đấu sức với không tặc…) được dàn dựng tốt, mang đến cảm giác “thắt tim” cho khán giả.
Dàn diễn viên cũng là điểm sáng nổi bật của phim, không chỉ có ngoại hình đẹp, bắt mắt mà còn diễn xuất ăn ý và thuyết phục. Ngôi sao gạo cội như Thái Hòa làm khán giả bất ngờ khi anh đang từ vai một đội trưởng du kích đậm chất Nam Bộ của phim Địa đạo, nay trở thành kẻ cầm đầu không tặc. Thái Hòa diễn rất đạt cái khí chất độc ác, điên cuồng, nhưng thẳm sâu trong con người ấy, vẫn là một người cha nặng lòng với cậu con trai. Các nhân vật phản diện khác cũng được xây dựng rõ nét, mang lại đối trọng cần thiết cho xung đột. Các diễn viên nam trong những vai chính diện tạo ấn tượng bởi phong thái quyết liệt, giàu sức chiến đấu, trong khi Kaity Nguyễn và Trâm Anh đảm nhận hai vai nữ tiếp viên vừa mềm mại, vừa mạnh mẽ, góp phần tạo nên tuyến nhân vật trung tâm đầy sức hút.
Các diễn viên Thái Hòa, Kaity Nguyễn, Trâm Anh và Thanh Sơn trong các cảnh của "Tử chiến trên không".
Về mặt hình ảnh và kĩ thuật, bộ phim ghi điểm với phần thiết kế bối cảnh khoang máy bay được chăm chút, mang đến cảm giác chân thực. Các cảnh cháy nổ, va chạm, hiệu ứng ánh sáng và âm thanh, từ tiếng động cơ rền vang đến tiếng súng đanh gọn,… đều được xử lí ở mức tốt, vượt lên trên mặt bằng kĩ xảo phim Việt. Dù chưa đạt đến sự hoàn hảo, nhưng nỗ lực của ê kíp trong việc nâng cao chất lượng kĩ thuật của phim là điều dễ nhận thấy.
Bên cạnh những yếu tố hành động hấp dẫn, phim còn để lại dấu ấn ở thông điệp nhân văn mạnh mẽ. Giữa lúc hiểm nguy cận kề, trong tình huống sinh tử, sự hi sinh, lòng dũng cảm và niềm tin lẫn nhau của con người được khắc họa như ánh sáng soi rọi trong bóng tối. Chính điều này đã tạo thêm chiều sâu cảm xúc, giúp phim không chỉ dừng lại ở mức giải trí mà còn khơi gợi sự đồng cảm của khán giả. Do vậy, khi vừa công chiếu, bộ phim đã nhận được nhiều lời khen từ giới chuyên môn và thu hút đông đảo khán giả đến rạp. Phản ứng của công chúng cho thấy sức hút mạnh mẽ của một tác phẩm hành động Việt Nam trong bối cảnh thị trường phải cạnh tranh với nhiều phim bom tấn quốc tế.
Trên mạng xã hội, nhiều khán giả bày tỏ sự bất ngờ và hứng thú khi lần đầu được trải nghiệm một bộ phim Việt có nhịp điệu dồn dập, kịch tính không thua kém những tác phẩm cùng thể loại của Hollywood. Báo chí trong nước cũng dành nhiều bài viết khen ngợi, nhấn mạnh bộ phim Tử chiến trên không là bước đột phá về đề tài và thể loại. Sự ra đời của Tử chiến trên không ngay sau Mưa đỏ đã chứng minh rằng dòng phim điện ảnh do các đơn vị nhà nước sản xuất không chỉ có thể làm về đề tài chiến tranh, lịch sử mà còn có thể khai thác hiệu quả thể loại hành động, kịch tính. Có thể lạc quan cho rằng điện ảnh Việt đang bước vào giai đoạn mạnh dạn thử sức với những dự án qui mô, hướng đến cả thị trường nội địa và quốc tế.
“Tử chiến trên không” còn có thể hấp dẫn hơn nếu như...
Bên cạnh những điểm sáng đáng ghi nhận, Tử chiến trên không vẫn còn có những chỗ “hở sườn”. Tình tiết trong phim lộ một số dấu vết sắp đặt và thiếu hợp lí. Nhiều cảnh được cho là mang tính tạo cơ hội rõ ràng để thuận tiện cho nhân vật chính “lật kèo”, vượt qua những tình huống bất lợi. Logic nhân vật và xây dựng tâm lí chưa nhất quán. Khi trong tình huống nguy hiểm cao, các nhân vật phụ đôi khi phản ứng “lạ” hoặc không hợp lí, ví dụ khi có cơ hội đối kháng lại không tặc nhưng lại do dự, hoặc phản kháng nhưng không quyết liệt. Một số cảnh tra tấn, bạo lực rất mạnh (bẻ tay, lật móng ngón chân…) nhưng khi chuyển sang cảnh tiếp theo hoặc kết thúc thì nhân vật lại hồi phục rất nhanh, không thấy ảnh hưởng gì cả. Trong phim có tình tiết như “mang sầu riêng từ Đà Nẵng vào Sài Gòn” để ở ngăn hành lí, khiến khán giả đoán được ngay là sẽ sử dụng trái sầu riêng để đánh trả không tặc; hay chi tiết cậu bé khăng khăng ôm hũ tro cốt của người ông, thì khán giả biết ngay hũ tro cốt có vấn đề; sử dụng thẻ ngành, giấy căn cước bị lệch thời gian, không chính xác hoặc không hợp bối cảnh… Có những hành động, tương tác giữa các nhân vật được cho là thiếu logic trong hoàn cảnh đang làm nhiệm vụ trên máy bay, ví dụ như các cảnh “thả thính” giữa hai nhân vật Sơn và Nhàn. Một số tình tiết hài được thêm vào để giảm căng thẳng nhưng còn hơi lạc quẻ, không ăn nhập với không khí nghẹt thở chung của phim.
Đạo diễn Hàm Trần cùng với hai nguyên mẫu là cơ trưởng Phạm Trung Nam và tiếp viên Huỳnh Thu Cúc tại buổi công chiếu ra mắt phim.
Nội dung phim khá dễ đoán đối với khán giả quen thuộc dòng phim hành động. Dù phim đã cố gắng chèn “plot twist”, nhưng không khó để đoán được diễn biến cái kết, hoặc ít nhất đoán được hướng đi chính của phim vì dựa trên sự kiện có thật. Một số diễn viên diễn xuất còn bị “gồng”, cảm xúc không thật khi tương tác với nhau…
Kịch bản phim và cấu trúc mạch phim còn có những hạn chế. Mặc dù có những cao trào, nhưng trong Tử chiến trên không có những đoạn quá dồn dập đến mức có thể khiến người xem mệt mỏi trước khi cao trào tiếp theo đến. Tuyến nhân vật phụ đôi khi đóng vai công cụ, tức là một kiểu nhân vật chức năng hơn là được phát triển sâu, chưa có nhiều điểm nhấn riêng để nhớ lâu. Kịch bản tập trung vào địa điểm khoang máy bay, ít chi tiết về phối hợp bên ngoài, ví dụ như hỗ trợ từ mặt đất, đơn vị kiểm soát không lưu, công an vây bắt… đều không có tác động gì đến mạch phim, còn mờ nhạt, nên có cảm giác bị tách biệt ra. Phần cuối phim là thừa, không cần thiết khi cho nhân vật không tặc tiếp tục tìm cách thoát thân và phần kết thúc cũng không cần cho các nhân vật diễn cảnh yêu đương, mà nên tập trung vào sự tôn vinh những cá nhân anh hùng.
Phim có nhiều cảnh bạo lực máu me, tra tấn rõ rệt, khiến nhiều khán giả thấy khó chịu hoặc quá nặng so với dòng phim thương mại. Theo logic thì cũng không cần thiết vì đây là phim hành động, không phải phim kinh dị. Tương tự như vậy, nhiều lời thoại của nhân vật Long (Thái Hòa đóng) cũng đậm màu sắc bạo lực không cần thiết. Việc phim được xếp loại T16 (khán giả từ 16 tuổi trở lên) trong khi có nhiều cảnh bạo lực, máu me rõ nét, cũng là một điểm hạn chế. Có lẽ nên dán nhãn cho khán giả từ 18 tuổi trở lên.
Tuy còn có những hạn chế, nhưng Tử chiến trên không không chỉ đơn thuần là một bộ phim hành động, giật gân, mà còn đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy sản xuất của điện ảnh Việt Nam. Việc lựa chọn một đề tài nhạy cảm và có tính toàn cầu như khủng bố hàng không cho thấy các nhà làm phim đã dám rời khỏi “vùng an toàn” để tìm đến những câu chuyện kịch tính, mang tầm vóc quốc tế. Điều này mở ra hướng đi mới cho nền điện ảnh nội địa Việt, vốn lâu nay vẫn gắn bó nhiều với dòng phim tình cảm, hài giải trí hay chiến tranh, lịch sử. Sự thành công bước đầu của phim cũng chứng minh rằng khán giả Việt sẵn sàng đón nhận những thử nghiệm mới mẻ, miễn là chúng được đầu tư nghiêm túc cả về kịch bản, kĩ thuật dàn dựng và diễn xuất.
KỲ HOÀNG
VNQD