Lâu nay các hội làng thường chỉ giới hạn trong không gian làng xã mang ý nghĩa tâm linh với người dân sở tại và khách thập phương về dự. Tuy nhiên, đã có nhiều cách làm mới, sáng tạo nhằm lan tỏa mạnh mẽ hơn, rộng rãi hơn, áp dụng công nghệ hiện đại để đem lại các giá trị mới. Lễ hội đình làng Trường Lâm (Long Biên, Hà Nội) trong tấm áo mới của mùa lễ hội năm nay là một ví dụ tiêu biểu. Tối 8/3/2025 tại di tích đình làng Trường Lâm đã diễn ra chương trình nghệ thuật giao lưu trình diễn văn hóa phi vật thể “Linh Lang - Khí Thiêng hội tụ - Long Biên tỏa sáng”.
Đã thành thông lệ, vào mỗi dịp đầu năm, từ ngày 9/2 đến ngày 11/2 âm lịch, đông đảo nhân dân cùng du khách thập phương lại nô nức về dự Lễ hội truyền thống làng Trường Lâm, diễn ra tại di tích đình Trường Lâm, phường Việt Hưng, quận Long Biên, TP. Hà Nội. Đây là nét sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng lâu đời của nhân dân làng Trường Lâm trong dịp đầu năm, cầu cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng tươi tốt, người người được no ấm, khỏe mạnh.
Năm 2018 Lễ hội truyền thống làng Trường Lâm được vinh dự đón bằng công nhận di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận tại Quyết định số 266/QĐ-BVHTTDL ngày 30/01/2018 và đón bằng công nhận các đạo sắc phong của địa phương là tài liệu quý, hiếm được công nhận tại Quyết định số 1016/QĐ-UBND ngày 05/3/2018 của Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội. Đình Trường Lâm cũng là di tích cách mạng - kháng chiến của TP. Hà Nội. Một trong những sự kiện được Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Trường Lâm mãi mãi tự hào và lưu truyền, đó là vào ngày 18/2/1958, tức sáng mồng một tết Mậu Tuất, Bác Hồ cùng bác sĩ Trần Duy Hưng - Chủ tịch Uỷ ban hành chính Hà Nội cùng lãnh đạo thành phố đã về thăm, biểu dương chính quyền và nhân dân Trường Lâm có nhiều thành tích làm thuỷ lợi chống hạn, khai hoang. Đến nay, các cụ cao niên tại Trường Lâm vẫn còn nhớ sự kiện này, như một kỉ niệm đẹp với nhân dân nơi đây.
Múa "Lột xác rắn" là một độc đáo riêng có tại lễ hội làng Trường Lâm phỏng theo truyền thuyết Linh Lang hóa Bạch xà bò xuống Hồ Tây. Ảnh: TL
Cảnh múa "Lột xác rắn" được tái hiện trên sân khấu chương trình "Linh Lang - Khí Thiêng hội tụ - Long Biên tỏa sáng". Ảnh: KTĐT
Di tích lịch sử cấp Quốc gia - Đình Trường Lâm cũng là nơi thờ Thượng Đẳng Phúc Thần - Linh Lang Đại Vương - vị Thần có công đánh giặc, giúp dân an cư lạc nghiệp, là biểu tượng cho tinh thần yêu nước và truyền thống trị thuỷ của nhân dân ta, là một trong 269 địa điểm tâm linh thờ Linh Lang Đại Vương trên cả nước.
Từ những ý nghĩa ấy, lãnh đạo quận Long Biên đã quan tâm, nâng tầm di tích, quảng bá lễ hội này để khơi dậy niềm tự hào truyền thống quê hương trong nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ. Mùa lễ hội năm nay, địa phương đã phát triển hội làng Trường Lâm, trên nền các nội dung lễ hội truyền thống để tổ chức chương trình nghệ thuật giao lưu trình diễn di sản văn hóa phi vật thể với chủ đề “Linh Lang - Khí Thiêng hội tụ - Long Biên tỏa sáng”.
Những nét quen thuộc của lễ hội truyền thống hòa quyện với sân khấu thực cảnh hiện đại tại đình làng Trường Lâm.
Ảnh: KTĐT
Chương trình nghệ thuật được tổ chức quy mô, với sự đầu tư công phu, chất lượng nghệ thuật đạt tới đẳng cấp chuyên nghiệp được Quận Long Biên tổ chức đúng vào dịp Lễ hội truyền thống diễn ra tại nhiều di tích thờ Linh Lang Đại Vương trên cả nước, với mục đích nhằm tái hiện một cách đặc sắc nhất về huyền tích Linh Lang Đại Vương; giới thiệu, truyền bá những nghi thức tế lễ cổ của 13 di tích thờ Thần Linh Lang trên địa bàn Quận.
Theo thần tích, Linh Lang là Hoàng tử Hoằng Chân, con vua Lý Thánh Tông (1054-1072) đã có công đánh đuổi giặc Tống xâm lược (1076-1077), được dân gian coi là vị thần trấn giữ phía Tây Kinh thành Thăng Long. Trong khuôn khổ lễ hội truyền thống làng Trường Lâm hàng năm có nhiều nghi lễ nhưng đáng chú ý là nghi lễ múa “Lột xác rắn” nhằm biểu thị tấm lòng thành kính và ghi nhớ công lao đối với thánh thần và tổ tiên của làng. Trong 269 điểm thờ Linh Lang Đại Vương, duy nhất chỉ có đình làng Trường Lâm là có múa “Lột xác rắn” trong lễ hội hàng năm. Điệu múa này bắt nguồn từ một câu chuyện lưu truyền trong dân gian. Truyền thuyết kể rằng, Hoàng Lang - Con trai vua Lý Thánh Tông và bà Hạo Nương - cung phi thứ 9 có công dẹp giặc Tống, được vua có ý nhường ngôi nhưng Hoàng Lang không nhận. Ngài tâu rằng, ngài vốn là con vua Long vương, vâng mệnh trời xuống giúp dân giúp nước, nay xong việc xin trở về Thủy quốc. Ngài xin vua được cho thờ ở nơi sinh và cho lấy lá cờ lệnh tung lên trời đến đâu thì được thờ ở đó. Vua ưng thuận. Ngài bước lên phiến đá hóa ra Bạch xà dài trăm trượng bò xuống Hồ Tây biến mất vào ngày 10/2 năm Đinh Tỵ (1077). Như vậy, theo truyền thuyết Ngài không chết mà hoá Thánh, điệu múa "Lột xác rắn" mô tả việc Ngài thoát xác. Tại lễ hội truyền thống hàng năm làng Trường Lâm, điệu múa "Lột xác rắn" luôn là một điểm nhấn có ý nghĩa văn hóa và tâm linh đặc sắc. Đây cũng là một trong hai điệu múa của lễ hội truyền thống Việt Hưng được tham gia Liên hoan múa cổ Thăng Long - Hà Nội. Điệu múa này cũng đã được tái hiện trên sân khấu chương trình như nghi thức độc đáo nhằm tôn vinh các giá trị lịch sử.
Hình tượng rắn kĩ xảo 3D tại sân khấu chương trình. Ảnh: KTĐT
Một tiết mục tại chương trình nghệ thuật giao lưu trình diễn di sản văn hóa phi vật thể “Linh Lang - Khí Thiêng hội tụ - Long Biên tỏa sáng”. Ảnh: KTĐT
Chương trình “Linh Lang - Khí Thiêng hội tụ - Long Biên tỏa sáng” do Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND quận Long Biên Nguyễn Mạnh Hà chỉ đạo nội dung; đạo diễn Mai Thanh Tùng giữ vai trò tổng đạo diễn; đạo diễn - NSND Lê Chức cố vấn nghệ thuật; NSND Huỳnh Tú là giám đốc âm nhạc; nghệ sĩ Uyên Chi tổng biên đạo múa… Chương trình có sự tham gia của các nghệ sĩ nổi tiếng Trọng Tấn, Minh Quân, NSƯT Minh Thu, Ngọc Ký, Viết Danh, Hồng Duyên…, và đặc biệt không thể thiếu là tập thể diễn viên quần chúng quận Long Biên. MC Hạnh Phúc và MC Hồng Nhung đảm nhiệm vai trò dẫn chương trình. Đặc biệt, khán giả xem trực tiếp và xem qua sóng truyền hình đã được mãn nhãn với hiệu ứng từ công nghệ 3D mapping và công nghệ ánh sáng khiến câu chuyện lịch sử như lung linh huyền ảo hơn.
Công nghệ trình diễn sân khấu hiện đại đã cộng hưởng để câu chuyện lịch sử được kể một cách lung linh huyền ảo. Ảnh: KTĐT
Phát biểu khai mạc chương trình, ông Nguyễn Mạnh Hà - Phó Bí thư Quận ủy, Chủ tịch UBND quận Long Biên, Trưởng Ban Tổ chức nói: “Chương trình Nghệ thuật ngày hôm nay có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với quận Long Biên, là tiền đề và cơ sở để Quận tiếp tục tổ chức Hội thảo khoa học, đề xuất công nhận Di sản văn hóa phi vật thể thờ Linh Lang Đại Vương”. Ông Nguyễn Mạnh Hà cho biết, hoạt động này cũng là nhiệm vụ trọng tâm của Quận Long Biên, nhằm cụ thể hóa chủ trương giữ gìn, phát huy các di sản văn hóa phi vật thể và phát triển Công nghiệp Văn hóa theo Nghị quyết 09 của Thành ủy Thành phố Hà Nội.
BẢO AN
VNQD