Những ngày cuối tháng 10 tại Nhà Bái đường, Văn miếu Quốc Tử Giám, Hà Nội, Viện Nghiên cứu Văn hóa phối hợp với Hội đồng Họ Trịnh Việt Nam đã tổ chức Hội thảo khoa học “Họ Trịnh trong tiến trình lịch sử”, thu hút sự tham gia của nhiều nhà nghiên cứu, học giả và đại diện các chi họ Trịnh trên cả nước. Đây là dịp để cùng nhìn nhận một cách toàn diện hơn về vai trò, đóng góp của dòng họ Trịnh trong công cuộc dựng nước và giữ nước, đồng thời gợi mở hướng gìn giữ, phát huy di sản cha ông trong đời sống đương đại.
Cuộc hội thảo đã thu hút được đông đảo nhà nghiên cứu tham dự
Phát biểu khai mạc, PGS.TS Trịnh Hòa Bình, Chủ tịch Hội đồng Họ Trịnh Việt Nam, nhấn mạnh: “Việc nghiên cứu họ Trịnh không chỉ để tri ân tiền nhân mà còn nhằm khơi gợi ý thức lịch sử, giúp chúng ta hiểu hơn về quá trình hình thành bản sắc dân tộc. Trong suốt hai thế kỉ, nhà Trịnh đã góp phần giữ vững trật tự quốc gia, bảo vệ kinh đô Thăng Long, tạo môi trường ổn định để văn hóa, giáo dục và tư tưởng phát triển”.
PGS.TS Trịnh Hoà Bình, Chủ tịch Hội đồng họ Trịnh phát biểu tại buổi hội thảo.
Nhà sử học Dương Trung Quốc cho rằng hội thảo là dịp để chúng ta nhìn lại lịch sử với tinh thần khoa học và bao dung: “Không có triều đại nào chỉ toàn công hay toàn tội. Nhà Trịnh cũng vậy, họ đã tồn tại và góp phần định hình thể chế Đại Việt trong một giai đoạn phức tạp. Điều cần thiết là hiểu lịch sử để đối thoại, chứ không phải để kết án”.
Nhà sử học Dương Trung Quốc đánh giá cao vai trò của dòng họ Trịnh trong tiến trình lịch sử dân tộc.
Từ góc nhìn lí luận, nhà nghiên cứu Đỗ Lai Thúy nhận định: “Các chúa Trịnh là những người trọng văn chương, yêu tri thức, mở ra một thời kì mà văn hóa cung đình hòa quyện với văn hóa dân gian. Chính ở đó, ta thấy sự giao thoa giữa quyền lực và học thuật, một nét độc đáo của lịch sử Việt Nam thế kỷ XVII - XVIII”.
PGS.TS Đỗ Lai Thuý phát biểu tại buổi hội thảo.
Cùng quan điểm ấy, nhà nghiên cứu Hỏa Diệu Thúy nhấn mạnh: “Điều đáng nói ở họ Trịnh là khả năng duy trì kỉ cương xã hội trong hoàn cảnh phân tranh. Họ không chỉ cầm quyền, mà còn để lại những dấu ấn sâu đậm về tổ chức hành chính, giáo dục, và đời sống văn hóa. Họ hiểu sức mạnh của tri thức và biết trọng dụng người tài”.
PGS.TS Hoả Diệu Thuý phát biểu tại buổi hội thảo.
Ở góc độ học thuật, nhà nghiên cứu lí luận Phạm Minh Quân phân tích: “Cần nhìn nhận họ Trịnh như một phần trong tiến trình vận động của lịch sử nhà nước Việt Nam. Từ thực tế quản trị, họ đã góp phần hình thành tư duy chính trị, mô hình quản lí xã hội và cả những giá trị văn hóa, đạo lí ảnh hưởng đến đến tận sau này”.
Nhà nghiên cứu Phạm Minh Quân, đánh giá cao nhân vật Trịnh Tú trong dòng họ Trịnh.
Trong khi đó, doanh nhân Trịnh Tiến Dũng, một hậu duệ dòng họ Trịnh, phát biểu với sự xúc động: “Lịch sử không chỉ để tự hào, mà để hành động. Con cháu họ Trịnh hôm nay mong muốn cùng nhau bảo tồn, khôi phục những di sản của tổ tiên từ kiến trúc phủ Trịnh đến giá trị văn hóa tinh thần, để chúng sống lại trong đời sống đương đại”.
Doanh nhân Trịnh Tiến Dũng mong muốn mọi người cùng chung tay bảo tồn và phát huy những di sản của dòng họ.
Đại diện cộng đồng làng văn hóa Đại Sơn (Hải Phòng), nơi còn lưu giữ nhiều di tích và truyền thống họ Trịnh, bà Trương Thị Loan chia sẻ: “Chúng tôi coi việc gìn giữ các di sản của họ Trịnh không chỉ là trách nhiệm của con cháu, mà là một phần của di sản quốc gia. Những ngôi từ đường, sắc phong, câu chuyện làng xưa chính là cầu nối giữa quá khứ và hiện tại”.
Bà Trương Thị Loan, Phó Bí thư Đảng uỷ xã Đại Sơn, Hải phòng chia sẻ những nét văn hoá của họ Trịnh còn ghi dấu trên quê hương của bà.
Hội thảo ghi nhận hàng trăm tham luận giá trị được trình bày, phân tích từ các góc độ lịch sử, văn hóa, quản trị và triết học. Ban Tổ chức đã biên soạn và phát hành kỉ yếu hội thảo, tập hợp toàn bộ các nghiên cứu và ý kiến trao đổi, như một tài liệu quý cho giới học thuật và những người yêu lịch sử.
Các thành viên Ban tổ chức dâng hương tại nhà Bái đường, Văn miếu Quốc Tử Giám trước buổi hội thảo.
Dù trong lịch sử, giai đoạn Vua Lê - Chúa Trịnh từng tồn tại nhiều tranh cãi, song ngày nay, khi xã hội đã đổi mới và nhân dân hướng tới tinh thần hòa giải, những đánh giá cực đoan dần được thay thế bằng cái nhìn khách quan, nhân văn hơn.
Các nhà sử học và khách mời chụp ảnh lưu niệm tại nhà Bái đường.
Hội thảo “Họ Trịnh trong tiến trình lịch sử” vì thế không chỉ là một sự kiện học thuật, mà còn là cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại, nơi con cháu hướng về nguồn cội với lòng tự hào và trách nhiệm, để từ đó cùng nhau khơi lại những giá trị di sản mà tổ tiên đã từng tạo dựng.
Như lời kết của nhà sử học Dương Trung Quốc: “Đối diện với lịch sử không phải để phán xét, mà để hiểu và trân trọng. Bởi trong mỗi triều đại, dù là huy hoàng hay lặng lẽ, đều có phần máu thịt của dân tộc Việt Nam”.
THÀNH DUY
VNQD