Những câu thơ viết nên hình đất nước kể lại câu chuyện lịch sử dân tộc và tôn vinh Đảng, Nhà nước, Bác Hồ, những người lính của dân tộc bằng ngôn ngữ thi ca...
Hòa chung không khí của các sự kiện hướng tới kỉ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám, Quốc khánh 2/9 (1945–2025), Tạp chí Văn nghệ Quân đội phối hợp cùng Nhà xuất bản Quân đội, Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội và Trung tâm Phát thanh - Truyền hình Quân đội tổ chức chương trình nghệ thuật Những câu thơ viết nên hình đất nước. Chương trình là một điểm nhấn nổi bật trong chuỗi hoạt động, được dàn dựng công phu, kết hợp thơ - nhạc - hình ảnh để tôn vinh di sản thơ ca cách mạng.
Chiều ngày 11/8, tại Hà Nội, Thượng tướng Trương Thiên Tô, Phó Chủ nhiệm Tổng Cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam cùng đại diện các cơ quan ban ngành liên quan đã tổng duyệt chương trình.
Thượng tướng Trương Thiên Tô chỉ đạo rút kinh nghiệm trong buổi tổng duyệt.
Khác với nhiều chương trình ca nhạc giải trí diễn ra cùng thời điểm, Những câu thơ viết nên hình đất nước có một lối đi riêng: kể lại câu chuyện lịch sử dân tộc và tôn vinh Đảng, Nhà nước, Bác Hồ, những người lính của dân tộc bằng ngôn ngữ thi ca. Trên nền sân khấu giàu tính mĩ thuật, các tác phẩm được chọn lọc kĩ lưỡng, từ những vần thơ ra đời trong chiến khu đến các sáng tác mới phản ánh hơi thở của thời bình, cùng hòa chung để tái hiện dáng hình đất nước qua tám thập kỷ.
Một cảnh trong chương trình
Không gian nghệ thuật của kí ức và khát vọng
Chương trình mở đầu bằng tổ khúc Hình của Đảng lồng trong hình đất nước, quy tụ những câu thơ kinh điển của Tố Hữu, Chế Lan Viên, Xuân Diệu, Nguyễn Đình Thi, khắc họa khí thế sục sôi của Cách mạng Tháng Tám và ngày Quốc khánh 2/9. Từ những câu thơ “Bát cơm chan đầy nước mắt/ Bay còn giằng khỏi miệng ta…” (Nguyễn Đình Thi) đến “Luận cương đến Bác Hồ. Và Người đã khóc/ Lệ Bác Hồ rơi trên chữ Lênin” (Chế Lan Viên) – tất cả làm sống lại thời khắc dân tộc giành quyền làm chủ vận mệnh.
Dòng chảy nghệ thuật tiếp nối với các tác phẩm tiêu biểu của từng chặng đường: Đồng chí (Chính Hữu) – chân dung người lính bình dị, gắn bó keo sơn; Hoan hô chiến sĩ Điện Biên (Tố Hữu) - bản anh hùng ca chói lọi của chiến thắng “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu”; Đất Nước (Nguyễn Khoa Điềm) - khúc trữ tình - chính luận khẳng định “Đất Nước là máu xương của mình”; Dáng đứng Việt Nam (Lê Anh Xuân) - tượng đài bất tử của người chiến sĩ Giải phóng quân; Vàm Cỏ Đông (Hoài Vũ) - tình yêu và ý chí kiên cường của miền Nam thành đồng; Chúng con chiến đấu cho Người sống mãi Việt Nam ơi (Nam Hà) - lời thề sắt son của tuổi trẻ.
Một tổ khúc trong chương trình.
Các tác phẩm trình diễn bởi NSND Tạ Tuấn Minh, NSND Văn Chương, NSƯT Khuất Quỳnh Hoa, NSND Vương Hà, nghệ sĩ Trương Tuấn Vũ, Thế Anh… đặt trong kết hợp của phối khí âm nhạc, múa vũ đạo và nghệ thuật sân khấu làm cho những áng thơ trở lên sống dậy, hòa cùng không khí hào hùng của dân tộc hướng tới ngày lễ lớn một cách rất thơ.
Các phóng sự, hình ảnh tư liệu đan xen cùng phần giao lưu với các nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm, Vương Trọng, Phạm Sỹ Sáu giúp khán giả hiểu rõ hơn về hành trình sáng tác gắn với những năm tháng cầm súng, cầm bút. Những câu chuyện đằng sau tác phẩm cùng kí ức chiến trường được kể lại từ chính tác giả khiến mỗi tác phẩm vang lên càng thêm lắng đọng.
Nghệ sĩ Thế Anh trong một tiết mục.
Từ sử thi kháng chiến đến bản anh hùng ca thời bình
Không chỉ dừng lại ở những trang sử hào hùng, Những câu thơ viết nên hình đất nước còn mở ra một không gian nghệ thuật phản ánh hiện thực hôm nay. Hình ảnh Bộ đội Cụ Hồ hiện lên trong thời bình - trên đảo xa, nơi biên giới, trong từng công trình, từng lớp học - vẫn nguyên vẹn tinh thần “dẫu thân thể ngụp trong bùn đất/ gian khổ không chùn bước/ vẫn nở nụ cười hiền” (Đoàn Văn Mật).
Hình ảnh người lính ở miền Nam cũng được khắc họa rõ nét qua những câu thơ đầy tự hào: "Ở tận sông Hồng, em có biết/ Quê hương anh cũng có dòng sông/ Anh mãi gọi với lòng tha thiết: Vàm Cỏ Đông! Ơi Vàm Cỏ Đông!". Bài thơ Vàm Cỏ Đông được ngâm bởi NSND Vương Hà cùng dàn nhạc dân tộc. Ca khúc Màu hoa đỏ thơ Nguyễn Đức Mậu, nhạc Thuận Yến được biểu diễn bởi ca sĩ, NSND Hồng Hạnh và tốp múa.
NSND Vương Hà trong một tiết muc.
Chương trình cũng dành sự tri ân tới những người lính trong giai đoạn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc sau năm 1975, khi họ "làm cột mốc chủ quyền minh định giang sơn". Các tác phẩm trong giai đoạn này đã tái hiện lại những năm tháng chiến đấu bảo vệ biên giới phía Bắc và giúp đỡ nhân dân Campuchia. Các bài thơ được biểu diễn gồm: Gặp lại các em đọc bởi NSND Tạ Tuấn Minh, Khi mùa mưa đi qua biểu diễn bởi Thế Anh, Tổ quốc nhìn từ biển ngâm bởi NSND Vương Hà…
Việt Nam trên đường chúng ta đi, giai điệu hào sảng của Huy Du phổ thơ Xuân Sách, tạo nên âm hưởng khẳng định: trong mỗi nhịp tim người Việt luôn có tiếng vọng non sông, trong mỗi bước đi về tương lai luôn in dấu chân người lính. Đây không chỉ là thơ, đây còn là lời khẳng định mạnh mẽ, lời hứa với thế hệ đi trước và lời tri ân sâu sắc đến những anh hùng đã ngã xuống của dân tộc.
Gấp rút cho chương trình chính thức tối ngày 14/8
Thượng tướng Trương Thiên Tô chủ trì tổng duyệt đã chỉ ra những điểm xác đáng, tâm huyết và chân thành để làm tròn trịa hơn cho chương trình. Không chỉ góp ý trong việc hoàn thiện hình ảnh, sân khấu, các hoạt cảnh minh họa, Thượng tướng còn chỉ ra những điểm cần khắc phục trong kịch bản như tiến trình tuyến tính, lời dẫn nên dùng nhiều thơ hơn hay cần làm tôn vinh sự mộc mạc, dân dã của ngôn từ. Thủ trưởng cũng nhấn mạnh các cơ quan chức năng cần khẩn trương phối hợp để chỉnh sửa, hoàn thiện, chau chuốt hơn cho chương trình, để Những câu thơ viết nên hình đất nước thực sự trở thành một món ăn truyền thống, giản dị nhưng cũng thật ấn tượng.
NSND Tạ Tuấn Minh trong một tiết mục cảm động về người lính.
Cùng với đó, các ý kiến góp ý về sự phối hợp cũng được đưa ra, trong đó có cả các chi tiết về phục trang, nhạc nền, sử dụng thêm các nhạc cụ dân tộc. Tất cả đều được tiếp thu, chỉnh sửa để chương trình hoàn thiện và có nội dung tốt nhất. Là một món ăn tinh thần nhiều tâm huyết của không chỉ riêng Tạp chí Văn nghệ Quân đội, Những câu thơ viết theo hình đất nước mong muốn đem đến cho khán giả những gì tinh túy, chắt lọc và đẹp đẽ của thơ ca để thêm một lần khẳng định, văn nghệ sĩ không chỉ để lại thân mình nơi chiến trận mà còn để lại những câu thơ sống mãi.
PV