Thứ Hai, 04/03/2019 10:56

Nghệ thuật là sự giao đãi giữa nội tâm và ngoại giới

Cuốn sách mang đến cho người đọc những lí luận để thưởng ngoạn những tác phẩm nghệ thuật bằng những thẩm nhận riêng của mình. (TUẤN LAM)

  Sáng 3/3/2019 tại Hà Nội, Công ti Cổ phần Văn hóa Đông A đã tổ chức tọa đàm và ra mắt sách Nghệ thuật và tâm thức sáng tạo của tác giả Graham Collier, do dịch giả Trịnh Lữ chuyển ngữ.

Graham Collier sinh năm 1923 tại Lancaster, Anh quốc, tốt nghiệp Trường Mĩ thuật Slate thuộc Đại học London, là họa sĩ chuyên vẽ chân dung và phong cảnh. Trong Thế chiến II, ông là phi đội trưởng oanh tạc của Không lực Hoàng gia Anh. Từ thập niên 1960, ông là Giáo sư Triết học Nghệ thuật tại Đại học Georgia, và là thành viên hội đồng tư vấn của Trường Davenport, Đại học Yale.

Nghệ thuật và tâm thức sáng tạo là tác phẩm thứ hai của Graham Collier được chuyển ngữ và xuất bản tại Việt Nam sau Hình, Không gian và Cách nhìn. Đây có thể được xem là một bộ sách hoàn chỉnh, một khảo nghiệm mang tính toàn cầu về quá trình sáng tạo nghệ thuật.

Nếu trong Hình, Không gian và Cách nhìn, tác giả đào sâu nghiên cứu mọi thành tố của ngôn ngữ hội họa tạo hình như một giáo trình giảng dạy, thì trong Nghệ thuật và tâm thức sáng tạo ông tập trung tìm hiểu thế giới bên trong, cách mà con người thai nghén và tạo dựng nghệ thuật từ tâm thức, và mối quan hệ bập bênh giữa nội tâm với ngoại vật.

Cuốn sách được Graham Collier hoàn thành vào năm 1972 nhưng những giá trị khảo cứu thì vẫn luôn có sức nặng và ý nghĩa không chỉ với nghệ thuật cổ đại mà cả nghệ thuật hiện đại và đương đại. Cuốn sách đặt không gian, thời gian và tâm thức con người vào trong vũ trụ để từ đó nghiên cứu, tìm ra sáng tạo nghệ thuật là kết quả của sự hòa nhập ấy. Giáo sư Tâm lí học nghệ thuật tạo hình René Huyghe viết: “Trong khi đi qua các tầng mức chồng chéo nhau của nội tâm, như qua các mâu thuẫn trong lịch sử nghệ thuật, Graham Collier đã có thể tìm thấy và giải phóng tính nhất quán của nghệ thuật, và của cả con người”.

Chia sẻ về việc chọn dịch Nghệ thuật và tâm thức sáng tạo, dịch giả Trịnh Lữ cho biết: Có lẽ việc đi tìm nghệ thuật và biểu thị cái đẹp là bản năng của con người. Nhưng để truy nguyên nghệ thuật thì là một việc không hề dễ dàng. Graham Collier đã cho thấy tác phẩm nghệ thuật là sự giao đãi giữa nội tâm và ngoại giới và lập luận mọi thứ trên cơ sở này một cách thuyết phục, xác đáng. Cuốn sách mang đến cho người đọc những lí luận để thưởng ngoạn những tác phẩm nghệ thuật bằng những thẩm nhận riêng của mình.

Các dịch giả trong buổi tọa đàm (từ trái qua phải): Phạm Văn Thiều, Vương Tử Lâm, Trịnh Lữ, Phạm Long

Cũng trong buổi tọa đàm, các dịch giả Trịnh Lữ, Vương Tử Lâm, Phạm Long và Phạm Văn Thiều đã có những chia sẻ xung quanh hai cuốn sách của tác giả Graham Collier được dịch và giới thiệu ở Việt Nam. Các dịch giả Vương Tử Lâm, Phạm Long, Phạm Văn Thiều đã đến với Hình, Không gian và Cách nhìn tình cờ và rồi bị cuốn lấy bởi mối liên hệ giữa khoa học và nghệ thuật nhiều lí thú được tác giả mở ra. Dịch giả Trịnh Lữ cũng cho biết, ông đã quyết tâm chuyển ngữ Nghệ thuật và tâm thức sáng tạo sau khi được đọc cuốn Hình, Không gian và Cách nhìn.

Dịch giả Trịnh Lữ đã nêu rõ giá trị đương đại của cuốn Nghệ thuật và tâm thức sáng tạo, ông mong muốn giúp cho việc giảng dạy, học tập, phê bình, sáng tác, cũng như thưởng ngoạn và sưu tập mĩ thuật ở Việt Nam có thêm một chỉ dẫn theo những câu hỏi chính đáng về nghệ thuật tạo hình.

Dịch giả Trịnh Lữ đã được biết đến qua các dịch phẩm như: Rừng Nauy, Cuộc đời của Pi, Hội họa Trung Hoa qua lời các vĩ nhân và danh họa, Con nhân mã ở trong vườn, Trần trụi với văn chương... Ông từng là phóng viên, biên tập viên tiếng Anh của Đài Tiếng nói Việt Nam, từng sang Mĩ làm việc gần 15 năm cho các dự án truyền thông và giáo dục của Liên Hiệp Quốc. Ông còn là một họa sĩ có nhiều cuộc triển lãm tranh ở New York, Wisconsin và Hà Nội. Dịch giả Trịnh Lữ từng đoạt giải thưởng dịch thuật của Hội Nhà văn Việt Nam và Hội Nhà văn Hà Nội.

TUẤN LAM